Rosja: Po wybuchu wojny z kraju wyemigrowały setki tysięcy osób

Wymierzone w Rosję sankcje nie przeszkadzają mieszkańcom tego kraju w podróżowaniu na zasadach takich jak te, które obowiązywały przed wojną, o ile dana osoba nie jest objęta restrykcjami, więc w wielu krajach Unii Europejskiej Rosjanie nadal mogą aplikować o wizy. Odwołane są bezpośrednie loty z Rosji do UE czy Stanów Zjednoczonych, ale nie znaczy to, że Rosjanie nie mogą lecieć z przesiadką np. w Turcji.

Jednak w rzeczywistości to nie Europa Zachodnia ani USA stały się jak na razie głównym celem wyjazdów z Rosji.

Według danych rosyjskiej Federalnej Służby Bezpieczeństwa (FSB) w pierwszym kwartale 2022 r. odnotowano wielokrotny wzrost wyjazdów Rosjan do krajów byłego ZSRR, przy wjeździe do których Rosjanie nie potrzebują wizy, np. pięciokrotny wzrost wyjazdów do Gruzji i Tadżykistanu, trzykrotny do Armenii, Azerbejdżanu i Uzbekistanu, dwukrotny do Kazachstanu. Wśród krajów UE najwięcej Rosjan wyjechało do Estonii i na Łotwę.

W pierwszym kwartale 2022 r. z Rosji wyjechało - w celach turystycznych, zawodowych, edukacyjnych itd. - 3,9 mln osób, czyli ponad 1,2 mln więcej niż w tym samym okresie rok wcześniej. Nie wiadomo, ilu z nich w tym czasie wróciło, a według FSB żadna z osób nie zadeklarowała, że wyjeżdża, by wyprowadzić się na stałe z Rosji.

Według organizacji pomagającej rosyjskim emigrantom, OK Russians, ponad 300 tys. osób opuściło Rosję tylko w ciągu pierwszego miesiąca inwazji.

Jednak wypowiadająca się na początku maja dla rosyjskiego niezależnego portalu Meduza, badaczka Julia Florinskaja z Rosyjskiej Akademii Gospodarki Narodowej i Administracji Publicznej uważa, że szacunki OK Russians są zawyżone i że wyjechać mogło ok. 150 tys. osób.

Podkreśla ona, że również dane FSB nie pokazują rzeczywistego obrazu migracji, ponieważ są i tak znacząco niższe niż w latach przed pandemią koronawirusa.

Eksperci, na których powołuje się "Washington Post", nazywają obecną emigrację najszybszą lub największą od czasu rewolucji październikowej w 1917 r., kiedy miliony uciekły przed powstaniem Związku Radzieckiego.

Według badania przeprowadzonego przez OK Russians na próbce 2 tys. osób najpopularniejszymi kierunkami wyjazdów były Gruzja, Turcja i Armenia - dotarła do nich jedna trzecia emigrantów. Dwie trzecie z tych, którzy wyjechali to informatycy i kadra menedżerska.

Rosyjskie Stowarzyszenie Komunikacji Elektronicznej poinformowało Dumę Państwową, że od 50 tys. do 70 tys. informatyków wyjechało z kraju do końca kwietnia, przewidując, że w maju liczba ta wzrośnie do 100 tys., co stanowi łącznie około 10 proc. siły roboczej w tym sektorze. Odejście tak wielu profesjonalistów grozi osłabieniem wielu sektorów rosyjskiej gospodarki, od mediów państwowych po przemysł lotniczy i kosmiczny, który już odczuwa skutki zachodnich sankcji - podkreśla "WP".

Aby powstrzymać tę falę wyjazdów, rosyjski rząd uchwalił bezprecedensowy pakiet zachęt oferujący firmom IT ulgi podatkowe i łagodzący regulacje. Informatykom obiecuje się dotowane mieszkania, podwyżki płac i brak podatku dochodowego przez najbliższe trzy lata oraz zwolnienie z poboru do służby wojskowej.

- Myślałem, że wyślą mnie na wojnę na Ukrainę - powiedział amerykańskiemu dziennikowi Maksim Nemkewicz, product manager w dużej rosyjskiej firmie informatycznej, który w marcu uciekł do Turcji po tym, jak został poproszony przez uniwersytet, gdzie był konsultantem, o wypełnienie formularza z "umiejętnościami", które może zaoferować wojsku.

- Pomyślałem, że Putin zacznie blokować wyjazdy z Rosji informatykom, bo tak wielu z nas wyjeżdża, a nas potrzebują - wyjaśnia Nemkewicz.

Jego zdaniem rosyjscy pracownicy IT są teraz "wszędzie" w Stambule, a tymczasowe biura, restauracje i chodniki są "wypełnione ludźmi mówiącymi po rosyjsku".

W badaniu OK Russians średnia wieku wyjeżdzających to 32 lata, 80 proc. z nich ma wyższe wykształcenie, a 63 proc. wyjechało z partnerem lub partnerką. Zdecydowana większość określa swoją sytuacje finansową przed wyjazdem jako dobrą lub bardzo dobrą, jednak również większość jest zależna od źródła dochodu w Rosji i ma niewielkie oszczędności, które wystarczą na kilka miesięcy życia za granicą, w przypadku utraty pracy.

Część emigrantów boryka się z problemami finansowymi, m.in. dostępem do oszczędności i pensji na kontach w Rosji, niedziałającymi kartami płatniczymi, znalezieniem nowej pracy, wysokimi kosztami życia w nowym miejscu w związku z niskim kursem rubla.

Pomimo ograniczeń wynikających z sankcji UE nałożonych 9 marca obywatele Rosji i Białorusi mogą otwierać konta w krajach UE, chociaż czekać ich może dodatkowa weryfikacji (m.in. sprawdzająca, czy znajdują się na liście restrykcyjnej) i ograniczenia w sumie depozytów.

Około 60 proc. osób uważa, że opuściła Rosję na długi czas lub na zawsze. W ciągu najbliższych trzech miesięcy 43 proc. respondentów zamierza zostać w obecnym kraju, 18 proc. planuje przenieść się do innego państwa (przeważnie zachodniego), 35 proc. nie wie, a 3 proc. chce wrócić do Rosji - wynika z badania OK Russians.

Po inwazji wojsk rosyjskich na Ukrainę 24 lutego 2022 r. nastąpił również wzrost liczby Rosjan ubiegających się o azyl w Unii Europejskiej - poinformowała Agencja Unii Europejskiej ds. Azylu (AUEA). Już w marcu Rosjanie złożyli prawie 1400 wniosków o azyl, ponad dwa razy więcej niż w lutym i najwięcej od sierpnia 2018 r. W marcu wskaźnik uznawania wniosków rosyjskich wyniósł 27 proc. i był najwyższy od kilku lat.

Według badań zleconych przez niezależny portal Takije Dieła, w ciągu ostatnich dwudziestu lat Rosję opuściło od czterech do pięciu milionów ludzi, w tym około dwóch milionów w latach 2018-2019.