Ile wydajemy na zdrowie? MZ reaguje na raport Eurostatu

Raport udostępniony przez Eurostat analizuje wydatki przeznaczone na opiekę zdrowotną krajów Wspólnoty Europejskiej, porównując ze sobą dane za 2019 i 2020 rok. Wynika z nich, że 2020 roku, podczas pierwszego roku pandemii, Polska przeznaczyła na wydatki około zdrowotne 4,8 proc. PKB - najmniej ze wszystkich krajów.

Jak donosi Europejski Urząd Statystyczny, jesteśmy też jedynym krajem, który w minionym roku zanotował spadek wydatków na ochronę socjalną i opiekę zdrowotną w porównaniu do 2019 roku. Autorzy opracowania zaznaczają jednak, że może to częściowo wynikać z faktu, że podczas pandemii COVID-19 zmniejszył się nominalny PKB.

O raport Eurostatu spytaliśmy Ministerstwo Zdrowia. Jarosław Rybarczyk, w imieniu rzecznika prasowego MZ, na wstępie ocenił, że "trudno odnieść się do przedstawionych przez Eurostat wartości. Wymaga to analizy zastosowanej przez Eurostat metodologii liczenia przedmiotowych nakładów, a także ewentualnych modyfikacji przyjętej metodologii na przestrzeni lat".

Zapewnił jednocześnie, że Ministerstwo Zdrowia skontaktuje się w tej sprawie z Głównym Urzędem Statystycznym i "podejmie działania w celu wyjaśnienia tak znacznych różnic pomiędzy danymi prezentowanymi przez Eurostat, a danymi GUS i MZ".

Jakie są to różnice? Jarosław Rybarczyk wyjaśnia, że "zgodnie z obowiązującą i stosowaną w trakcie prac budżetowych metodologią liczenia publicznych nakładów na ochronę zdrowia, która wynika z postanowień art. 131 c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, wykonane publiczne nakłady na ochronę zdrowia wyniosły:

• w 2019 - 102,6 mld zł, co stanowi 5,18 proc. PKB wg. ww. metodologii liczenia nakładów N-2 (literą N oznaczono rok bieżący, a N-2 rok o 2 lata wcześniejszy), a w odniesieniu do roku N stanowi 4,51 proc. PKB;
• w 2020 - 116,3 mld zł co wg. ww. metodologii liczenia nakładów N-2 stanowi 5,50 proc. PKB, a w odniesieniu do roku N stanowi 5 proc. PKB."

"Powyższe oznacza, że bez względu na przyjęty rok odniesienia wartości wskaźnika PKB (N-2 lub N) publiczne nakłady na ochronę zdrowia w relacji do PKB uległy w roku 2020 istotnemu zwiększeniu w stosunku do roku 2019" - komentuje Rybarczyk. Dodaje, że według danych MZ to wzrost nominalnie o 13,7 mld zł, a w relacji do PKB N-2 o 0,32 punktu procentowego, a w relacji do PKB N o 0,49 punktu procentowego.

Jarosław Rybarczyk podesłał nam również wykres oddający te dane. Co istotne, na wykresie pojawiły się wartości odnoszące się nie do PKB roku ubiegłego, a do PKB roku dwa lata wcześniejszego. Gdyby zatem zamieścić dane odnoszące się właśnie do roku ubiegłego (analiza Eurostatu porównuje dane rok do roku), nakłady na ochronę zdrowia w roku 2019 wyniosłyby 4,51 proc. PKB, a w roku 2020 - 5 proc. PKB.

Jarosław Rybarczyk z biura prasowego MZ zauważył jednocześnie, że ww. metodologia liczenia nakładów na ochronę zdrowia różni się od metodologii Narodowego Rachunku Zdrowia, która jest stosowana przez Główny Urząd Statystyczny w celu przekazania informacji o wydatkach na ochronę zdrowia do organizacji międzynarodowych i służy porównaniom międzynarodowym.

"Szczegółowe informacje w tym zakresie dostępne są na stronie Głównego Urzędu Statystycznego w opublikowanej 31 sierpnia 2021 r. informacji sygnalnej pn. Wydatki na ochronę zdrowia w latach 2018-2020, która zawiera informację o zrealizowanych w latach 2018-2020 nakładach na ochronę zdrowia zarówno w metodologii Narodowego Rachunku Zdrowia, jak i metodologii ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych" - wyjaśnia Rybarczyk.

Zgodnie z danymi ujętymi w ww. informacji sygnalnej GUS, wydatki publiczne na ochronę zdrowia poniesione w:

• 2018 r. wyniosły 96 mld zł, co stanowi 4,5 proc. PKB (GUS odnosi się zawsze do PKB roku, którego dotyczą dane, czyli roku N),
• 2019 r. wyniosły 106,1 mld zł, co stanowi 4,6 proc. PKB,
• 2020 r. wyniosły 121,5 mld zł, co stanowi 5,2 proc. PKB.

"Tym samym również wg metodologii Narodowego Rachunku Zdrowia publiczne nakłady na ochronę zdrowia istotnie wzrosły w roku 2020 w stosunku do roku 2019, zarówno w wartościach nominalnych (+15,4 mld zł), jak i w relacji do PKB (+0,6 punktu procentowego)" - komentuje główny specjalista Biura Komunikacji MZ.

Dodaje: "Należy zauważyć, że dane ujęte w ww. informacji sygnalnej GUS są danymi oficjalnymi, zweryfikowanymi i to one powinny być wykorzystywane do oceny wysokości publicznych nakładów na ochronę zdrowia w Polsce".

"Uwzględniając powyższe, nieuzasadnione jest twierdzenie, że nakłady te spadły, bowiem w roku 2020 nastąpił ich wzrost wg obu powyższych metodologii, w ujęciu nominalnym i w relacji do PKB" - podsumowuje Jarosław Rybarczyk.

Na koniec odniósł się jeszcze do danych, na których opierał się raport Eurostatu. Podkreślił, że wątpliwości MZ budzą te dotyczące nakładów na ochronę zdrowia z lat 2016-2019, które wg Eurostat wyniosły (dane w walucie krajowej "Milion units of national currency", typ danych "Sickness/health care") w:

• 2016 r. - 88 mld 995,41 mln zł,
• 2017 r. - 89 mld 055,30 mln zł,
• 2018 r. - 89 mld 594,23 mln zł,
• 2019 r. - 115 mld 699,55 mln zł.

"Powyższe wskazuje, że wg Eurostat nakłady w ww. obszarze w latach 2016 - 2018 pozostawały zasadniczo na tym samym poziomie i wzrosły w tym okresie zaledwie o niecałe 600 mln zł, jednocześnie w roku 2019 nastąpił skokowy wzrost nakładów aż o ponad 26,1 mld zł. Dodatkowo, wg wstępnych szacunków Eurostat odnośnie do roku 2020 ("early estimates") nakłady te wyniosły 111 mld 031,98 mln zł, co oznaczałoby ich zmniejszenie o ponad 4,6 mld zł w stosunku do roku 2019, w sytuacji kiedy wg obu metodologii ujętych w informacji sygnalnej GUS nakłady te wzrosły o kilkanaście mld zł" - podsumowuje.

Ministerstwo Zdrowia udostępniło na Twitterze ten sam wykres, który Jarosław Rybarczyk przesłał Interii. Internauci zauważyli, że jest on przeskalowany. Jeden z nich udostępnił swój wykres, który oddaje faktycznie to, jak przedstawiają się dane udostępnione przez MZ.

Tweeta skomentował też Komitet Protestacyjno-Strajkowy Ochrony Zdrowia. "Niezwykle ciekawe w jaki sposób przedstawiacie Państwo wykresy. Jaką metodologię Państwo przyjęli? Czy planujecie także zdementować badanie Eurostatu?".

- Ten wykres jest przeskalowany i kompletnie nie oddaje stanu rzeczy. Odnoszę wrażenie, że Ministerstwo Zdrowia próbuje podważyć wiarygodność największego europejskiego ośrodka statystycznego - komentuje sprawę Interii Gilbert Kolbe, rzecznik prasowy Komitetu. Zapewnia, że sprawie się przyglądają i czekają na to, jak wypadnie analiza metodologii Eurostatu przeprowadzona przez ministerstwo. - Jesteśmy bardzo ciekawi - podsumowuje.