Opinia Komisji Weneckiej. Cały tekst
"Demokracje konstytucyjne potrzebują mechanizmu kontroli i równowagi. W związku z tym, tam, gdzie został ustanowiony sąd konstytucyjny, jednym z centralnych elementów dla zapewnienia kontroli i równowagi w państwie jest niezależny Trybunał Konstytucyjny, którego rola jest szczególnie ważna w czasach silnych większości politycznych" - czytamy w opinii Komisji Weneckiej, która wpłynęła do redakcji Interii.
Cały tekst opinii (w języku angielskim) znajdziesz tutaj.
"Komisja Wenecka z zadowoleniem przyjmuje fakt, że wszyscy rozmówcy, z którymi spotkali się przedstawiciele delegacji w Warszawie, wyrazili swoje zobowiązanie do utrzymania roli Trybunału Konstytucyjnego jako gwaranta nadrzędności konstytucji w Polsce" - czytamy w opinii. "Jednak tak długo, jak kryzys konstytucyjny będzie trwał i destabilizował prace Trybunału Konstytucyjnego, i dopóki Trybunał Konstytucyjny nie może wykonywać swojej pracy w sposób efektywny, w niebezpieczeństwie jest nie tylko praworządność, ale także demokracja i prawa człowieka" - uważają przedstawiciele komisji.
W opinii Komisji Weneckiej należy jak najszybciej znaleźć rozwiązanie obecnego konfliktu. Komisja wzywa zarówno przedstawicieli sejmowej większości, jak i opozycji do dołożenia wszelkich starań, aby znaleźć rozwiązanie w tej sytuacji.
"W państwie opartym na rządach prawa, każde takie rozwiązanie musi opierać się na poszanowaniu opinii i pełnego wdrożenia orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego. Komisja Wenecka wzywa zatem wszystkie organy państwowe, a zwłaszcza Sejm, do pełnego przestrzegania i realizacji orzeczeń Trybunału" - czytamy.
Według Komisji, propozycje zmian w ustawie o TK przyjęte 22 grudnia 2015 roku, mają wpływ na efektywność prac TK i stanowią zagrożenie nie tylko dla praworządności, ale także dla funkcjonowania systemu demokratycznego.
"Zmian tych nie można nazywać działaniami zaradczymi wobec braku "pluralizmu" w składzie Trybunału. Zamiast przyspieszenia prac Trybunału, te poprawki, przyjęte wszystkie naraz, mogą doprowadzić do poważnego spowolnienia aktywności TK i uniemożliwić mu skuteczną pracę jako strażnika konstytucji" - głosi opinia.
"Niszczenie skuteczności Trybunału podważa wszystkie podstawowe zasady Rady Europy: demokrację - bo oznacza brak kontroli i równowagi w państwie; prawa człowieka - bo dostęp obywateli do Trybunału Konstytucyjnego może być spowolniony - i praworządność - ponieważ Trybunał Konstytucyjny, który jest centralną częścią sądownictwa w Polsce, stanie się nieskuteczny" - pisze Komisja Wenecka.
Według komisji, paraliżowanie prac Trybunału Konstytucyjnego jest niedopuszczalne. "W Polsce powinna mieć miejsce zrównoważona debata, która zapewni pełne uczestnictwo wszystkich instytucji w zakresie reformy procedur i organizacji pracy Trybunały Konstytucyjnego" - głosi opinia.
Komisja Wenecka zaleca także zmiany w Konstytucji RP. Chodzi tu głównie o wprowadzenie kwalifikowanej większości do wyboru sędziów Trybunału Konstytucyjnego przez Sejm.
W opinii opiniodawców, dobrą alternatywą byłoby także wprowadzenie w Polsce systemu, w którym jedna trzecia sędziów była powoływana przez jedną z władz państwowych. Sędziowie byliby wybierani zarówno przez prezydenta, Sejm, jak i przedstawicieli sądownictwa.
"Odmowa publikacji wyroku z dnia 9 marca 2016 jest nie tylko sprzeczna z zasadami prawa, jest to także bezprecedensowe posunięcie prowadzące do dalszego pogłębienia kryzysu konstytucyjnego wywołanego po wyborze sędziów, który miał miejsce jesienią 2015 roku" - uważa komisja. "Nie tylko Konstytucja Polski, ale także europejskie i międzynarodowe standardy wymagają tego, aby wyroki Trybunału Konstytucyjnego były przestrzegane. Publikacja wyroku i jego przestrzeganie przez władze są warunkiem koniecznym dla znalezienia wyjścia z tego kryzysu" - czytamy w konkluzjach całej opinii.
Opinia została wydana przez: Veronikę Bílkovą z Czech, Sarę Cleveland z USA, Michaela Frendo z Malty, Christopha Grabenwartera z Austrii, Jeana-Claude'a Scholsem'a z Belgii i Kaarlo Tuori z Finlandii.
W opinii Komisji Weneckiej znajdziemy między innymi opis chronologii wydarzeń. Raportujący zaczynają w nim od 11 lipca 2013 roku, kiedy to Bronisław Komorowski, ówczesny prezydent, wniósł do laski marszałkowskiej ustawę o Trybunale Konstytucyjnym, która została przyjęta 25 czerwca 2015 roku.
Komisja ocenia także w swoim raporcie wszystkie poprawki, jakie do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym wprowadziło Prawo i Sprawiedliwość.
Tłumaczenie i opracowanie: Katarzyna Krawczyk
