Wielka Sobota to dzień, w którym odwiedzamy Groby Pańskie. Zwyczaj ten ma swoje korzenie w Nowym Testamencie. W Polsce od XVI wieku w centrum grobu umieszcza się figurę zmarłego Jezusa oraz monstrancję okrytą przeźroczystym welonem, na pamiątkę całunu, którym owinięty był Chrystus w grobie. Groby Pańskie powstające w Polsce można podzielić na trzy rodzaje: odtwarzające wiernie miejsce śmierci Jezusa, pełne symboli i te, które nawiązują do współczesnych wydarzeń. Te ostatnie wzbudzają najwięcej emocji i kontrowersji, dostarczają tematów do refleksji. W ubiegłym roku takimi trudnymi tematami i doświadczeniami z historii Polaków, które dominowały w Grobach Pańskich, były: 70. rocznica zbrodni katyńskiej, 5. rocznica śmierci Jana Pawła II, a także wyrok Trybunału w Strasburgu, dotyczący krzyży w szkołach. W tym roku można spodziewać się motywów związanych z katastrofą smoleńską, która wydarzyła się w tamtym roku już po świętach <a class="textLink" href="https://wydarzenia.interia.pl/tematy-wielkanoc,gsbi,4121" title="WIelkanocnych" target="_blank">wielkanocnych</a>. Będą też z pewnością odniesienia do zbliżającej się beatyfikacji Jana Pawła II. Kontrowersyjne groby pomysłu prałata Jankowskiego Najbardziej kontrowersyjne Groby Pańskie pojawiały się w kościele świętej Brygidy w Gdańsku, a to za sprawą ich autora - prałata Henryka Jankowskiego. Szczególne oburzenie wzbudził Grób Pański w 1995 r. Wtedy to na czerwonym płótnie umieszczone zostały swastyki, sierp i młot oraz Gwiazda Dawida. Pojawiły się też napisy: "NSDAP", "SS", "NKWD", "KGB" "UB" i "SB" oraz skróty nazw partii: "PSL", "SLD", "UW", "UP", a także "PZPR". Napisy te wywołały tyle kontrowersji, że zostały usunięte przez prałata na polecenie metropolity gdańskiego, arcybiskupaTadeusza Gocłowskiego. W 2001 roku Grób Pański w kościele św. Brygidy przedstawiał miniaturę zwęglonej stodoły w Jedwabnem z ludzkim szkieletem. Wtedy to arcybiskup Gocłowski kazał usunąć napis: "Żydzi zabili Pana Jezusa i Proroków, i nas także prześladowali". W 2003 roku w zaprojektowanym przez siebie Grobie Pańskim prałat Jankowski wyraził sprzeciw wobec przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Hasło "Unii bez Boga - nie" zostało umieszczone obok szkieletów ludzkich. Rok później grób w kościele św. Brygidy miał również antyunijną wymowę. Nad grobem wisiał ukrzyżowany i zakrwawiony Orzeł Biały. Orzeł w koronie z polską flagą w dziobie widniał też nad figurą Chrystusa. Hasło na czerwonym płótnie głosiło "Polska - tak, Unia Europejska - nie". Społecznie zaangażowane groby u krakowskich pijarów Groby społecznie zaangażowane, nawiązujące do aktualnych zagadnień, od wielu lat można zobaczyć w krypcie kościoła ojców pijarów w Krakowie. Najwięcej emocji wzbudzały groby autorstwa ojca Szymona Kurpiosa. Grób Pański z 2009 r. przedstawiał Jezusa jako ofiarę eutanazji. Wystrój grobu był bardzo realistyczny, pijarzy wykorzystali autentyczne szpitalne sprzęty. Kroplówka, szpitalne łóżko, mikroskop, a obok puste dziecięce łóżeczko nawiązujące do problemu aborcji. W łóżeczku leżały białe lilie, maskotki dziecięce, a także czarny pled. Na ścianach pojawiło się 500 krzyży i duży napis: "Rocznie na świecie wykonuje się ponad 42 mln aborcji". W 2008 roku Grób Pański u krakowskich pijarów przedstawiał Chrystusa w hipermarkecie. Na wiszących papierowych torbach na zakupy wypisane były ludzkie winy i grzechy, min. terroryzm, pogarda, aborcja, korupcja, używki. Torby te miały być takim swoistym początkiem rachunku sumienia dla człowieka. Pętla ze sznura na drewnianej belce przypominała o losie Judasza. W 2007 roku grób nawiązywał do młodych ludzi, którzy popełnili samobójstwa. W krypcie powstała klasa szkolna z "ziomalami" - uczniami w zakapturzonych bluzach, pochylonymi w ławkach. Monstrancja stała na biurku nauczyciela. Obok pojawił się symboliczny grób, na którym widniał napis "Ania". Przypominał on tragedię 14-latki z Gdańska, która popełniła samobójstwo, po tym jak była dręczona przez szkolnych kolegów. Stał się on symbolicznym grobem młodych, zagubionych ludzi, którzy nie mogąc się odnaleźć, targnęli się na własne życie. Na ścianach grobu wisiały kartony z czerwonymi napisami: "nienawiść", "beznadzieja", "nic nie umiesz", "zabrakło domu i miłości". W 2006 roku grób w kościele ojców pijarów upamiętniał rocznicę śmierci Jana Pawła II. W 2004 roku odwoływał się do ofiar aktów terrorystycznych na świecie, a w 2003 do wojny w Iraku. Od ubiegłego roku u krakowskich pijarów organizowany jest konkurs na projekt Grobu Pańskiego. Rok temu wygrał projekt doktoranta krakowskiej ASP Łukasza Murzyna, który swoją tematyką nawiązywał do 70. rocznicy zbrodni katyńskiej. Zamiast postaci w całunie pojawiły się kamienie, które symbolizowały czaszki pomordowanych oficerów. Namalowany niebieski ślad palca na ich czołach miał przypominać opieczętowanie wiernych w dzień sądu ostatecznego, o czym mówi Apokalipsa św. Jana. Warszawskie Groby Pańskie Szpitalne łóżko z kroplówkami wcześniej niż u krakowskich pijarów pojawiło się w warszawskim kościele św. Anny (2007r.). Chrystus jak pacjent w szpitalu był podłączony do monitora EKG. Grób nawiązywał do ciężkiej sytuacji w polskiej służbie zdrowia. W ubiegłym roku w tym samym kościele Grób Pański, który zaprojektowali studenci Wydziału Architektury Wnętrz ASP w Warszawie, szokował naturalistyczną formą. Martwy Chrystus leżał na podłodze z surowych desek w drewnianej szopie. Za nim widać było zbite z drewna drzwi, przez które wpadały promienie światła. W zamierzeniu pomysłodawców drzwi te należało rozumieć jako bramę do nieba oraz symbol naszego otwierania się na innych ludzi. Pomysł ze szkolną klasą z tablicą i ławkami w ubiegłym roku został wykorzystany w archikatedrze św. Jana Chrzciciela. Na ścianie widniał haczyk i puste miejsce po zdjętym krzyżu. Na tablicy kredą napisano słowa wielkopostnej pieśni "Ludu, mój ludu, cóżem ci uczynił". Taka aranżacja grobu była reakcją na wyrok Trybunału w Strasburgu, nakazujący zdejmowanie krzyży ze ścian. W Grobie Pańskim, który powstał w tamtym roku w kościele św. Jacka ojców dominikanów, zamiast trzech krzyży stało troje drzwi, a łotrów z Golgoty zastąpiły zdjęcia modeli z zasłoniętymi oczami. Drzwi symbolizowały różne drogi. Mężczyzna ze zdjęcią wybrał te, za którymi umieszczono negatyw trumny, czyli symbol pustego życia. Kobieta wybrała drzwi z obrazem rentgenowskim ludzkiego ciała z pustką w środku. Grób lustracyjny w Dąbrowie Górniczej Niemałą sensację wzbudził w 2007 roku tzw. "grób lustracyjny" w kościele pw. św. Rafała Kalinowskiego w Dąbrowie Górniczej. Symbolika grobu nawiązywała do problemu lustracji. Pod krzyżem znalazły się zakrwawione krwią Chrystusa teczki, które miały przypominać akta Służby Bezpieczeństwa z archiwów IPN. Nad grobem widniał cytat ze św. Jana: "Krew Jezusa, Jego Syna, oczyszcza nas z wszelkiego grzechu". Według pomysłodawcy grobu, księdza Pawła Górki, sąd nad tymi, którzy współpracowali z SB, już się dokonał na krzyżu - Chrystus także za nich przelał krew. Grób w Dąbrowie Górniczej wywołał tak wielkie kontrowersje, a co za tym idzie zainteresowanie mediów, że jeszcze przed uroczystościami Wielkiej Nocy dekoracje zostały zmienione. Podyktowane było to głównie tym, że ludzie zamiast modlić się, przychodzili podziwiać ten specyficzny grób. Marzena Hadała