Święty Mikołaj

Święty Mikołaj jest historycznie znany jako biskup Miry. Żył na przełomie III i IV wieku w Azji Mniejszej, na terenie dzisiejszej Turcji. Zasłynął z dobroczynności i troski o potrzebujących, co sprawiło, że stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych świętych. 

Najbardziej znana legenda o Świętym Mikołaju opowiada o jego pomocy trzem córkom biednego człowieka, które ojciec zmuszony był sprzedać z powodu biedy. Mikołaj, aby je uratować, wrzucił nocą przez komin sakiewki z pieniędzmi. Ten gest stał się symbolem hojności, a zwyczaj zostawiania prezentów w skarpetach lub butach przetrwał w chrześcijaństwie do dziś.

Według różnych podań, opowieści i wierzeń w święta Bożego Narodzenia Święty Mikołaj ma podróżować saniami zaprzężonymi w renifery i dostarczać prezenty dzieciom na całym świecie. W niektórych wersjach mieszka w Laponii i tam wspólnie z grupą elfów przygotowuje prezenty. 

Tradycyjnie Święty Mikołaj przedstawiany jest jako staruszek z białą brodą, w czerwonym kubraku, spodniach i czapce. W innych odmianach ubrany jest szaty w biskupie - infułę z pastorałem w dłoni, często przedstawiany jest z workiem prezentów i pękiem rózg - i dawniej to właśnie rózgi zamiast prezentów dostawały niegrzeczne dzieci. To starsza wersja.

Obecny wizerunek Świętego Mikołaja, czyli uśmiechniętego, postawnego starszego mężczyzny w czerwonym stroju z białym futerkiem powstał jednak dopiero w XIX i XX wieku. Szczególny wpływ miała na niego amerykański wiersz "Noc wigilijna" autorstwa Clementa Clarke’a Moore'a z 1823 r., który opisał Mikołaja podróżującego saniami zaprzężonymi w renifery.  

W latach 30. XX wieku koncern Coca-Cola zatrudnił artystę Haddona Sundbloma, by stworzył obraz Mikołaja na potrzeby kampanii reklamowej. To właśnie wtedy jego popularny wizerunek, czyli czerwony płaszcz, czapka z pomponem i zaokrąglona sylwetka zyskał międzynarodowy zasięg.

Postać obdarowująca dzieci prezentami w okolicy Świąt Bożego Narodzenia przybiera różne formy w zależności od tradycji i regionu. W krajach niemieckojęzycznych, Czechach i na Węgrzech dary rozdaje Dzieciątko Jezus (Christkind), w Rosji - Dziadek Mróz z wnuczką Śnieżynką, a we Francji - Père Noël. 

W Hiszpanii prezenty przynoszą Trzej Królowie, w Norwegii - Julemand, a we Włoszech Babbo Natale. W Holandii występują Sinterklaas i Kerstman, a w Chinach znany jest Staruszek Bożonarodzeniowy. 

W Europie, w tym również w Polsce, tradycyjne mikołajki obchodzone są 6 grudnia - w rocznicę śmierci Świętego Mikołaja, biskupa z Miry.  

Wpływ anglosaskiej, a szczególnie amerykańskiej, kultury sprawił jednak, że także w Europie Święty Mikołaj coraz częściej kojarzony jest z Bożym Narodzeniem i tradycją obdarowywania prezentami w okresie świątecznym. Coraz częściej wierzy się, że prezenty pod choinką zostawia św. Mikołaj, choć wcześniej miał to zrobić już 6 grudnia. Dzieje się tak mimo, że z wielu tradycji wynika, że prezenty pod choinką zostawiają na przykład: Dzieciątko, Gwiazdor, Aniołek.