Nazwa
"Katyń", którą określa się zbrodnie, pochodzi od nazwy si Katyń w obwodzie smoleńskim i lasu niedaleko
Smoleńska, gdzie w 1943 r.
Niemcy odkryli
masowe groby polskich oficerów.
Katyń - historia
5 marca 1940 r. Biuro Polityczne KC WKP(b) pod przewodnictwem Józefa Stalina podjęło tajną decyzję o rozstrzelaniu polskich jeńców z obozów specjalnych oraz więźniów z Zachodniej
Ukrainy i
Białorusi określaną jako
"decyzja katyńska".
Od 1940 do 1990 r., władze radzieckie konsekwentnie zaprzeczały odpowiedzialności za zbrodnię. Dopiero 13 kwietnia 1990 r. oficjalnie przyznały, że była ona "jedną z ciężkich zbrodni stalinizmu". W wyniku zbrodni katyńskiej zamordowano co najmniej 21 768 osób.
Katyń - przebieg egzekucji
Od początku kwietnia 1940 r. z obozów zaczęły odchodzić niewielkie transporty po kilkuset jeńców dziennie. Więźniom mówiono, że zostaną przeniesieni do innych miejsc internowania. W rzeczywistości były to "transporty śmierci".
Z Kozielska oficerów wywożono do Lasu Katyńskiego pod Smoleńskiem, ze Starobielska do Charkowa, a z Ostaszkowa do Kalinina (Tweru), a następnie chowano ich w Miednoje. Większość ofiar zabito strzałem w tył głowy z bliskiej odległości. Ciała wrzucano do wcześniej przygotowanych masowych grobów i przysypywano ziemią.
Zabijano:
- oficerów,
- policjantów,
- urzędników,
- duchownych,
- lekarzy
- i nauczycieli.
Celem było uniemożliwienie odrodzenia się silnej, niepodległej Polski.
Katyń - odkrycie grobów i śledztwo
W 1943 r. Niemcy ujawnili groby oficerów w Katyniu i powołana komisja potwierdziła, że zbrodni dokonano w 1940 r., gdy teren był pod kontrolą ZSRR.
Żądanie międzynarodowego śledztwa przez polski rząd spowodowało zerwanie przez Stalina stosunków z Polską.
W 1944 r. Sowieci powołali, tzw. komisję Burdenki, która obwiniła Niemców. Fałszywa wersja wydarzeń była podtrzymywana przez ZSRR do oficjalnego przyznania odpowiedzialności sowieckiej w 1990 r.
W 2009 r. polski
Sejm uznał, że
zbrodnia katyńska miała znamiona ludobójstwa.
Katyń - pamięć o ofiarach
W ramach upamiętnienia ofiar zbrodni katyńskiej powstały w Polsce i za granicą m.in.:
- Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu pod Smoleńskiem,
- cmentarze w Charkowie, Miednoje i Bykowni,
- liczne pomniki i tablice pamiątkowe w polskich miastach oraz w diasporze (m.in. Londyn, Chicago, Toronto).
13 kwietnia w Polsce obchodzone jest święto państwowe - Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej.
Katyń a katastrofa smoleńska
10 kwietnia 2010 r. w drodze na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej pod Smoleńskiem rozbił się polski samolot rządowy Tu-154M.
Zginęło 96 osób, w tym prezydent RP
Lech Kaczyński wraz z delegacją państwową.
Katastrofa smoleńska sprawiła, że Katyń stał się jeszcze bardziej bolesnym symbolem polskich strat.