Organizatorami spotkania są Rada Gmin i Regionów Europy (CEMR), która zrzesza 53 krajowe stowarzyszenia samorządowe z 39 państw oraz Związek Miast Polskich (ZMP). Rybnicki kongres jest największym z wydarzeń programu "Europa dla Obywateli" w ramach polskiej prezydencji. Organizację imprezy wspiera finansowo Komisja Europejska. - Pytanie o to w jaki sposób ma się dalej rozwijać Europa łączy się z kwestią w jaki sposób możemy przekonać naszych obywateli, by uwierzyli w ideę integracji i współpracy europejskiej - powiedział podczas konferencji prasowej inaugurującej kongres przewodniczący CEMR, burmistrz Stuttgartu Wolfgang Schuster. Zaznaczył, że w krajach członkowskich trwa kryzys; wszyscy zastanawiają się, jak z niego wyjść i jakie będą jego konsekwencje. Zamiast powrotu do poziomu narodowego pierwszą reakcją powinno być zwrócenie się ku Europie - przekonywał. - Kryzys powinniśmy traktować jako szansę do ponownej unifikacji Europy, szansę na przekonanie naszych obywateli do wspólnej współpracy i zrozumienia - podkreślił Schuster. Do najważniejszych wyzwań zaliczył zmiany klimatyczne, energetykę, integrację obywateli z różnych środowisk społecznych, etnicznych, narodowych i zmian demograficznych. Wiceprezes ZMP Marek Miros podkreślał, że bez bezpośrednich kontaktów gmin i obywateli zobowiązania składane przez poszczególne rządy pozostają jedynie deklaracjami. Dlatego tak ważna jest współpraca na poziomie samorządów. Polskie miasta mają podpisanych prawie 4 tys. umów partnerskich, w tym blisko tysiąc z niemieckimi. Sekretarz generalny CEMR Frederic Vallier zapowiedział, że pod koniec tego roku powinna powstać biała księga, w której Rada będzie domagała się od Komisji Europejskiej, by ta przeznaczyła 1 euro na każdego mieszkańca w celu poprawy współpracy obywatelskiej. Celem kongresu jest dyskusja na temat wizji Europy i jej wpływu na obywateli, partnerstwa między miastami, jak również na temat przyszłości programu "Europa dla Obywateli". Uczestnicy będą dzielić się swoimi doświadczeniami i proponować konkretne pomysły działań. Jak podkreślają organizatorzy, poprzednie kongresy miały ogromny wpływ na rozwój ruchu miast bliźniaczych, zarówno na poziomie lokalnym jak i europejskim. W tym roku CEMR ma nadzieję na otwarcie szerszej debaty skupiającej się nie tylko na współpracy partnerskiej, ale także na zagadnieniu obywatelstwa europejskiego i na nowych formach partnerstwa. W pierwszym dniu kongresu zaproszeni goście biorą udział w debacie przy okrągłym stole, podczas której poruszane są trzy tematy przewodnie. Pierwszy dotyczy konkretnych rozwiązań, jakie należy stosować budując przyszłość Europy. Drugi traktuje o różnorodnej i otwartej dla wszystkich Europe, a trzeci - o nowych typach współpracy europejskiej. Każde z tych zagadnień będzie później zgłębiane podczas trzech sesji warsztatowych zaplanowanych na piątek i sobotę. Po debatach, jeszcze w czwartek, uczestnicy kongresu wysłuchają koncertu symfonicznego "Młodzi muzycy Zjednoczonej Europie", który odbędzie się w Rybnickim Centrum Kultury. Młodzi soliści oraz Orkiestra Symfoniczna Szkoły Szafranków z Rybnika wykonają przeboje muzyki klasycznej. Podczas kongresu otwarta jest "Aleja Obywatelska", dostępna dla wszystkich przestrzeń ze stoiskami, na których można znaleźć informacje i wysłuchać krótkich sesji informacyjnych o programach europejskich. Można tam porozmawiać z przedstawicielami instytucji europejskich, krajowych agencji i koordynatorami współpracy partnerskiej. W Alei są też np. spożywcze wyroby regionalne, ceramika artystyczna i użytkowa oraz prace uczestników warsztatów terapii zajęciowej. Atrakcją dla mieszkańców będzie też zapewne wypuszczenie w niebo kilku tysięcy kolorowych balonów, dla uczczenia 60. rocznicy powstania CEMR. Zaplanowano to na czwartkowy wieczór. Rybnik był pierwszym miastem Bloku Wschodniego, które podpisało umowę o partnerstwie z miastem zachodnioeuropejskim. Obchodzony w tym roku jubileusz 50-lecia tego wydarzenia był jednym z głównych argumentów, które zdecydowały o organizacji kongresu właśnie w tym mieście. - To było coś szczególnego, że ówczesne władze komunistyczne zezwoliły, by miasto zza żelaznej kurtyny mogło mieć partnera w Europie Zachodniej. Podejrzewam, że ideologicznie te dwa miasta nie budziły wątpliwości politycznych i dlatego do tego porozumienia doszło - powiedział prezydent Rybnika Adam Fudali. Europejski Kongres Obywatelstwa i Miast Bliźniaczych odbywa się pod honorowym patronatem prezydenta Bronisława Komorowskiego oraz przewodniczącego Parlamentu Europejskiego Jerzego Buzka.