Idea Nocy Kulturalnej powstała w 2004 roku. Wtedy to członkowie Stowarzyszenia Działań Twórczych POTO zaproponowali Ośrodkowi przygotowanie projektu, który nie miał odpowiednika w całym kraju. W organizację imprezy włączyły się nie tylko miejskie instytucje kultury, lecz również prywatni przedsiębiorcy - właściciele pubów, klubów, restauracji, galerii - oraz organizacje pozarządowe. Od tego czasu co roku w czerwcową sobotnią noc w całej Częstochowie króluje kultura. W kilkudziesięciu miejscach odbywa się ok. 70 różnorodnych imprez obejmujących wszelkie dziedziny twórczości. W ten sposób lokale, na co dzień będące dla siebie konkurencją, przygotowują jeden projekt. Wspólna jest reklama Nocy i karnet uprawniający do wejścia na wszystkie imprezy (cena: 9,99 zł). W Nocy Kulturalnej co roku bierze udział blisko 10.000 osób. Doczekała się ona też bliźniaczych projektów w innych miastach (np. Noc Kultury w Lublinie). Pieniądze uzyskane ze sprzedaży karnetów są przeznaczane na dofinansowanie imprez kolejnej edycji Nocy. Dofinansowania przyznaje komisja składająca się z dziennikarzy zajmujących się kulturą w naszym mieście. To oni oceniają złożone propozycje i decydują o wysokości dotacji, której wysokość może pokryć do 50 % kosztów poniesionych na realizację przedsięwzięcia. Od kilku lat prowadzony jest konkurs na hasło Nocy. Autorem tegorocznego (Po 6: nie zasypiaj!) jest Łukasz Olejniczak z Łodzi. Projekt materiałów reklamowych przygotowują młodzi obiecujący plastycy, studiujący na Akademii im. Jana Długosza. W tym roku plakat przygotował Artur Cieślak.