Wzór biskupa i reformator. Kościół wspomina jego zasługi 4 listopada

Carlo Borromeo urodził się w 1538 roku w zamku w Aronie, na północy Włoch. Pochodził z bogatej, wpływowej rodziny. Jego wuj, papież Pius IV, szybko dostrzegł jego zdolności i mianował go kardynałem, gdy Karol miał zaledwie 22 lata.

Zamiast jednak traktować to jako zaszczyt i okazję do kariery, młody duchowny potraktował urząd jako zadanie. Gdy w 1564 roku został arcybiskupem Mediolanu, rozpoczął w diecezji głębokie reformy po Soborze Trydenckim. Chciał, by Kościół był bliżej ludzi, a kapłani byli lepiej przygotowani i wierni swojemu powołaniu. Założył seminaria, uporządkował nauczanie katechizmu i dbał o to, by duchowieństwo żyło zgodnie z Ewangelią.

W latach 1575-1577 północne Włochy nawiedziła ciężka epidemia dżumy, znana w źródłach jako plaga św. Karola. W 1576 roku szczególnie dotknęła Mediolan. Strach szerzył się szybciej, niż choroba: zamożni opuszczali miasto, wielu duchownych porzuciło parafie, a ulice wypełniły się chorymi i umierającymi.

Karol Boromeusz pozostał z wyboru i natychmiast przystąpił do działania. Codziennie odwiedzał szpitale, udzielał sakramentów i modlił się przy łożach umierających, a równocześnie organizował pomoc tam, gdzie było jej najmniej.

Uruchomił kuchnie polowe i punkty wydawania żywności, dzięki którym każdego dnia posiłki trafiały do tysięcy ludzi. Wyznaczył miejsca izolacji dla zakażonych i tworzył prowizoryczne izby przyjęć tam, gdzie brakowało łóżek. Zmobilizował zakony, bractwa i wolontariuszy, podzielił pracę na zespoły i dopilnował, by dystrybucja leków i zapasów przebiegała sprawnie.

Gdy fundusze się kończyły, sprzedał własny majątek i zaciągnął długi, by kupić lekarstwa i żywność. Podczas procesji pokutnych szedł boso z krzyżem, co mobilizowało wspólnotę do działania. Połączenie bezpośredniej opieki duszpasterskiej z dokładnym planem działań ratunkowych nie tylko ograniczyło skalę tragedii, lecz też przywróciło w mieście porządek i nadzieję.

Kiedy zaraza ustała, Karol Boromeusz nie spoczął na laurach. Systematycznie przeprowadzał wizytacje parafii, zwoływał synody diecezjalne i wprowadzał konkretne regulacje dotyczące życia duchownego: seminaria, które założył, stały się wzorem formacji, a szkoły katechetyczne rozszerzały nauczanie podstaw wiary wśród dzieci i dorosłych.

Wprowadził obowiązek stałej formacji kapłanów, dbał o dyscyplinę i moralny przykład duchowieństwa oraz promował zaangażowanie świeckich przez bractwa i katechezę.

Jego kazania i pisma, proste w języku, a wymagające w treści, uczyły łączenia głębokiej pobożności z codziennym działaniem. Nie był teoretykiem. Był pasterzem, który wiedział, że wiara ma sens tylko wtedy, gdy przekłada się na obecność przy drugim człowieku i konkretną służbę.

Karol Boromeusz zmarł w 1584 roku, mając zaledwie 46 lat. W 1610 roku papież Paweł V kanonizował go. Jego wspomnienie liturgiczne przypada na 4 listopada. Jest on uważany za patrona biskupów, seminarzystów, katechetów i wszystkich, którzy opiekują się chorymi.

Został pochowany w katedrze mediolańskiej, a pamięć o nim przetrwała w obrazach, rzeźbach i nazwach instytucji. Na ikonach i w malarstwie często widzimy go z krzyżem lub wśród chorych: taki wizerunek podkreśla, że jego świętość miała wymiar nie tylko religijny, lecz też praktyczny. Dla wielu jest do dziś wzorem biskupa, który nie opuścił wiernych w chwili próby, i przypomnieniem, że prawdziwe przywództwo łączy obecność z konkretnym działaniem.