Wspomnienie św. Stanisława w Polsce ma szczególną datę. Wiąże się też z piękną tradycją

Stanisław urodził się około roku 1030 we wsi Szczepanów niedaleko Bochni (woj. małopolskie). Jego rodzice uchodzili za ludzi pobożnych, wyznających wartości religijne. Jako nastolatek, Stanisław został wysłany do szkoły, gdzie nauczył się czytać i pisać, co w ówczesnych czasach było rzadkością.

Po ukończeniu szkoły udał się na zagraniczne studia, po powrocie z których przyjął święcenia kapłańskie. Był kanonikiem, kaznodzieją i kanclerzem biskupa Lamberta Suły. Po jego śmierci sam został biskupem, a jako pasterz diecezji krakowskiej zasłynął z troski o liturgię, misje ludowe oraz pomoc ubogim.

Początkowo jego relacje z władzą układały się poprawnie, jednak gdy panujący wówczas Bolesław Szczodry zaczął poświęcać się wyprawom wojennym, przyczyniając się do stopniowego pogrążania kraju w kryzysie, relacje te zaczęły się psuć.

Podania donoszą, że podczas wieloletnich wypraw wojennych i nieobecności żołnierzy w domach, ich żony zaczynały układać sobie życie z innymi mężczyznami. Na wieść o niepokojących sygnałach, wielu żołnierzy zaczęło masowo uciekać do Polski, co bardzo zezłościło króla, który zaczął karać dezerterów śmiercią. Kary nie omijały także niewiernych żon.

Stanisław, obserwując nieodpowiednie zachowania króla, zagroził mu klątwą ekskomuniki (lub rzeczywiście ją nałożył!). Król potraktował to jako zdradę, za którą Stanisław poniósł surową karę - został zabity podczas odprawiania mszy świętej na krakowskiej Skałce 11 kwietnia 1079 r.

Szczegóły jego śmierci owiane są legendą. Najbardziej prawdopodobne jest to, że Stanisław zginął od uderzenia w głowę tępym narzędziem. Tę hipotezę potwierdza ekspertyza z badania czaszki późniejszego świętego. Legendy donoszą, że mordu mógł dokonać sam król. Zabójstwo biskupa nie mogło więc zostać przemilczane. Król Bolesław został zdetronizowany, uciekł na Węgry i zmarł na wygnaniu.

Szczegóły konfliktu między biskupem Stanisławem a królem Bolesławem Szczodrym nie są jednak jednoznaczne. Według niektórych podań to biskup Stanisław okazał się buntownikiem, którego postępowanie nie mogło zostać przez króla wybaczone. Prawdopodobnie nigdy nie poznamy jednak prawdy dotyczącej źródła konfliktu.

Początkowo ciało Stanisława zostało pochowane na Skałce, jednak już w 1088 r. zostało przeniesione do katedry wawelskiej. Kult świętego zaczął rozpowszechniać się w XII wieku.

Proces kanonizacyjny zwieńczył papież Innocenty IV bullą z 8 września 1253 r. w Asyżu. Uroczystość translacji relikwii w Krakowie (8 maja 1254 r.) przyciągnęła biskupów z Polski i Rusi, książąt piastowskich oraz tysiące wiernych - stała się manifestacją jedności rozbitego wówczas państwa.

Kościół na świecie wspomina świętego 11 kwietnia - w dniu jego śmierci, natomiast w Polsce wspomnienie o randze uroczystości liturgicznej obchodzone jest 8 maja. W archidiecezji krakowskiej najważniejszym punktem obchodów jest procesja z Wawelu na Skałkę, która od XIV w. gromadzi duchowieństwo, przedstawicieli władz oraz wiernych z całego kraju. Odbywa się w pierwszą niedzielę po dniu uroczystości.

Święty Stanisław jest przede wszystkim głównym patronem Polski. Został nim ustanowiony w 1963 r. przez papieża Jana XXIII razem ze Świętym Wojciechem i Najświętszą Maryją Panną Królową Polski.

Żywot świętego w szczególny sposób związany był z Archidiecezją Krakowską, dlatego też jest on patronem całej archidiecezji, a także licznych parafii znajdujących się na jej terenie. Święty Stanisław został nazwany przez Jana Pawła II "patronem chrześcijańskiego ładu moralnego", czuwa on więc nad ludźmi w moralnych kryzysach i obrońcami sprawiedliwości.

Niemal zawsze święty Stanisław przedstawiany jest w szatach biskupich i z rekwizytami typowymi dla biskupa - ornatem, mitrą i laską biskupią. Narodowy patronat świętego podkreśla orzeł, który bardzo często widnieje u jego boku, a symbol męczeństwa ukazuje miecz. W niektórych wyobrażeniach święty Stanisław przedstawiany jest z wskrzeszonym Piotrowinem, czyli niewielką postacią leżącą u stóp biskupa. Stanowi to odniesienie do cudownego wskrzeszenia rycerza Piotra.

8 maja 2021 roku Poczta Polska wprowadziła do obiegu znaczek pocztowy z wizerunkiem świętego w nakładzie 120 000 sztuk, z cyklu "Patroni Polski". Jako ciekawostkę warto dodać, że niemal wszyscy polscy królowie (począwszy od Władysława I) byli koronowani, klęcząc przed sarkofagiem św. Stanisława w Katedrze Wawelskiej.

Choć wspomnienie świętego Stanisława patrona Polski jest ważnym dniem dla Kościoła w naszym kraju, nie jest to święto nakazane i nie trzeba uczestniczyć w mszy świętej.

W tym czasie warto przyjechać do Krakowa, ponieważ co roku w niedzielę po 8 maja odbywa się uroczysta msza połączona z procesją z Wawelu do kościoła na Skałce, która stanowi jedną z najstarszych tradycji religijnych w naszym kraju.

Święty Stanisław łączy w sobie cechy pasterza, patrioty i niezłomnego obrońcy prawdy. Jego dramatyczna śmierć i żywy do dziś kult przypominają, że moralna odwaga bywa kosztowna, ale potrafi inspirować całe pokolenia. Jeśli kiedykolwiek zobaczycie w sztuce biskupa z mieczem u boku i małą postacią wskrzeszonego rycerza - najpewniej patrzycie właśnie na św. Stanisława ze Szczepanowa.