Mszy w bazylice świętego Piotra, otwierającej trzytygodniowy synod, towarzyszyła niezwykła w tym pontyfikacie oprawa: koncert afrykańskich pieśni. - Kiedy mówi się o skarbach Afryki - podkreślił Benedykt XVI - na myśl przychodzą natychmiast zasoby naturalne, w które bogate jest jej terytorium i które niestety stały się i wciąż są powodem wykorzystywania, konfliktów i korupcji. - Tymczasem Słowo Boże każe nam patrzeć na inne dziedzictwo : duchowe i kulturowe, którego ludzkość potrzebuje jeszcze bardziej niż surowców - dodał papież. Według niego z tego punktu widzenia Afryka jest "płucem" dla ludzkości. Ale płuco to - ostrzegł - "może zachorować". - Obecnie nękają je dwie niebezpieczne patologie: przede wszystkim choroba już szerząca się w świecie zachodnim, czyli praktyczny materializm, połączony z myśleniem relatywistycznym i nihilistycznym. Nie wchodząc w meritum pochodzenia tych schorzeń ducha nie podlega dyskusji to, że tak zwany "pierwszy" świat eksportował czasem i eksportuje nadal toksyczne odpadki duchowe, które zarażają mieszkańców innych kontynentów, w tym w sposób szczególny Afrykanów - mówił papież. - W tym znaczeniu kolonializm, który skończył się na płaszczyźnie politycznej, nigdy nie zakończył się całkowicie - zauważył. Jako drugie źródło "choroby" Afryki papież wymienił "religijny fundamentalizm, pomieszany z politycznymi i gospodarczymi interesami". - Na kontynencie afrykańskim szerzą się grupy, które odwołują się do rozmaitych wspólnot religijnych; czynią to w imię Boga, ale zgodnie z logiką przeciwną boskiej logice, to jest ucząc i praktykując nie miłość i poszanowanie dla wolności, lecz nietolerancję i przemoc - powiedział. Benedykt XVI wyraził przekonanie, że Kościół w Afryce może wnieść istotny wkład w społeczeństwach, które borykają się z ubóstwem, przemocą i wojnami. W obradach synodu do 25 października udział bierze 239 ojców synodalnych, wśród nich, na specjalne zaproszenie Benedykta XVI arcybiskup Henryk Hoser, biskup diecezji warszawsko-praskiej, który 21 lat pracował jako misjonarz w Rwandzie. Pierwszy synod afrykański, zwołany przez Jana Pawła II, odbył się w 1994 roku.