Noc Świętojańska, czyli święto związane z letnim przesileniem Słońca
W nocy z wtorku na środę przypada Noc Świętojańska, święto związane z letnim przesileniem Słońca, obchodzone w wigilię uroczystości Świętego Jana Chrzciciela. Do zwyczajów Nocy Świętojańskiej należy puszczanie wianków i poszukiwanie kwiatu paproci.
Noc Świętojańska zwana wcześniej Nocą Kupały, to święto nie tylko sięgające do obyczajów słowiańskich, ale zawierające też pierwiastki celtyckie, germańskie i indoeuropejskie. Obchodzone w okresie letniego przesilenia, dawniej było świętem pełnym magii i wróżb, świętem miłości, radości, a także urodzaju i płodności.
Obyczaje sobótkowe zawsze były związane z kultem ognia i wody. Kult wody przetrwał do dziś w obrzędzie puszczania wianków z nurtem rzeki. Pierwotnie chodziło o pozyskanie życzliwości wody, później był to rodzaj wróżby miłosnej. Jeśli wianki puszczone przez chłopca i dziewczynę spotkały się na wodzie, oznaczało to, że młodzi się wkrótce pobiorą.
Wielki przebój Alibabek
Do tradycji Nocy Świętojańskiej należy też poszukiwanie kwiatu paproci. Ten czarodziejski kwiat, który zgodnie z legendą kwitnie tylko raz w roku w noc sobótkową, ma zapewnić bogactwo i dostatek. Ten, kto go znajdzie, będzie szczęśliwy i spełnią się wszystkie jego marzenia. Nieistniejący kwiat paproci na stałe trafił do masowej wyobraźni, po tym jak zaśpiewał o nim zespół Alibabki. Piosenka "Kwiat jednej nocy" w ich wykonaniu zdobyła I nagrodę na festiwalu w Sopocie w 1969 roku. Z kolei, kult ognia, który dawniej był symbolem miłości i życia rodzinnego, zachował się w zwyczaju palenia ognisk. Płomienie miały moc oczyszczającą. Odstraszały też złe moce i czarownice, które w noc świętojańską wykazywały największą aktywność i szkodziły ludziom.
Noc Kupały, zwana też Sobótką, przypadająca w najkrótszą noc w roku, czyli z 21 na 22 czerwca, w czasach przedchrześcijańskich zawierała liczne elementy wierzeń i rytuałów pogańskich. Była jednym z najradośniejszych słowiańskich świąt. Jej zwyczaje kultywowano mimo postępującej chrystianizacji.
Stanowisko Kościoła
Kościół z czasem przysposobił święto, początkowo próbując powiązać je z Zielonymi Świątkami, później nadając mu nowego patrona, nazwę i nowe znaczenie rytuałom. W X wieku Kupałę - słowiańskie bóstwo - zastąpiono świętym chrześcijańskim, obierając za patrona Świętego Jana Chrzciciela, którego uroczystość przypada 24 czerwca. Tak więc, bujna Noc Kupały kojarzona z czarami i sabatem zmieniła się w powściągliwą Noc Świętojańską. Mimo chrześcijańskiej otoczki i upływu wieków, w ludzkiej pamięci przetrwała jednak jako magiczna Noc Kupały.
Bez względu na nazwę - czy jako Noc Kupały, Sobótka czy Noc Świętojańska - jest ona wyjątkowa, zawiera bowiem pamięć minionych wieków i korzeniami sięga prapoczątków naszej kultury.
