Fundusz odbudowy to całkowicie nowa inicjatywa, która narodziła się w czasie pandemii COVID-19 w Unii Europejskiej, ponieważ koronawirus mocno uderzył w gospodarki państw członkowskich. Z najnowszych prognoz Komisji wynika, że PKB całej UE w tym roku skurczy się aż o 8,3 proc., przy czym w kilku krajach recesja przekroczy 10 proc. PKB. Unijni decydenci uznali więc, że receptą na tę sytuację ma być nie tylko budżet UE, ale też nowy instrument finansowy. W dyskusji na ten temat między stolicami szybko pojawiły się jednak zgrzyty. Doświadczone kryzysem i mocno zadłużone południe UE chciało, żeby środki z koronafunduszu były przyznawane krajom przede wszystkim w postaci grantów. Północ z kolei postulowała przede wszystkim pożyczki. Część bogatszych krajów UE patrzyła na ideę powołania instrumentu krytycznym okiem, obawiając się, że to one będą musiały finalnie spłacać długi tych biedniejszych. Niemiecko-francuska propozycja Przełomem w dyskusji okazała się przedstawiona w maju francusko-niemiecka inicjatywa dotycząca funduszu. Kanclerz <a class="textLink" href="https://wydarzenia.interia.pl/tematy-angela-merkel,gsbi,1019" title="Angela Merkel" target="_blank">Angela Merkel</a> i prezydent <a class="textLink" href="https://wydarzenia.interia.pl/tematy-emmanuel-macron,gsbi,12" title="Emmanuel Macron" target="_blank">Emmanuel Macron</a> zaproponowali wtedy, że UE zaciągnie pożyczki na rynkach finansowych, by przeznaczyć 500 mld euro poprzez dotacje dla gospodarek europejskich najbardziej dotkniętych skutkami epidemii. Był to przełomowy moment. Zgodnie z francusko-niemiecką propozycją państwa członkowskie, otrzymujące fundusze, nie musiałyby spłacać ich ze swoich budżetów krajowych. Dług miałby zostać spłacony z przyszłych unijnych dochodów. Szybko jednak pojawiła się kontrpropozycja tzw. oszczędnej czwórki, czyli Austrii, Danii, Holandii i Szwecji, które zaapelowały również o utworzenie tymczasowego funduszu naprawczego, zapewniającego wyłącznie pożyczki. Propozycja KE Pod koniec maja oficjalny projekt funduszu, wraz budżetem UE, przedstawiła z kolei <a class="textLink" href="https://wydarzenia.interia.pl/tematy-komisja-europejska,gsbi,34" title="Komisja Europejska" target="_blank">Komisja Europejska</a>. Był on w zasadzie odzwierciedleniem francusko-niemieckiego projektu i w piątek to on będzie punktem wyjścia do negocjacji. Zakłada, że fundusz liczyłby 750 md euro, z czego 500 mld euro byłoby dostępnych dla krajów w formie grantów, a 250 md euro w formie pożyczek. Skąd miałaby pochodzić te środki? Kwota ma zostać uzyskana w ramach pożyczek na rynkach finansowych, jednak nie bezpośrednio przez państwa, a Komisję Europejską, co zagwarantuje niskie oprocentowanie. Spłata zaciągniętych kredytów ma nastąpić w latach 2028-2058. Aby nie obciążać jednak nadmiernie długiem państw członkowskich, UE chce uzyskać nowe środki własne. KE w swojej propozycji informuje, że nowe źródła dochodów "pomogą" w spłacie pożyczek UE w "sprawiedliwy" sposób. Te nowe środki własne maja pojawić się już w najbliższych latach. Zwiększenie zasobów własnych w budżecie to postulat również części państw członkowskich, w tym Polski. W tym kontekście wymieniane są m.in. podatek internetowy, podatek od niepoddawanych recyklingowi tworzyw sztucznych czy dochody z systemu handlu emisjami CO2. Eksperci wskazują, że w tych kwestiach ciągle brakuje szczegółów. Nowe źródła własne dla budżetu UE W ubiegły piątek przewodniczący Rady Europejskiej Charles Michel zapowiedział przyspieszenie prac w sprawie wprowadzenia nowych źródeł własnych budżetu UE. Zaproponował skoncentrowanie się na trzech obszarach: opłacie od plastiku, granicznej opłacie węglowej i podatku cyfrowym. KE w swojej propozycji informuje, że możliwe dodatkowe zasoby własne to m.in. zasoby oparte na systemie handlu uprawnieniami do emisji CO2, w tym rozszerzenie tego systemu na sektor morski i lotniczy. Ma to pozwolić uzyskać dodatkowe 10 mld euro rocznie. Podatek cyfrowy od firm może - zdaniem KE - przynieść do 1,3 mld euro rocznie, a opłata od emisji CO2 na granicach UE do 14 mld euro rocznie. Z Brukseli Łukasz Osiński