Trudne rozmowy z ofiarami wojny. Prof. Zawadzki: Nie trzeba naiwnego pocieszania

Wśród nas będzie coraz więcej świadków bombardowań, brutalnego rujnowania miast i wsi, w końcu cierpienia i śmierci.

Prof. Bogdan Zawadzki z Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego wyjaśnia Interii, że nie należy wychodzić samemu z rozmową o zdarzeniach w Ukrainie. 

- Jeżeli ktoś deklaruje chęć opowiedzenia, co go spotkało, możemy rozpocząć dialog. Ale nie powinniśmy namolnie wypytywać się o szczegóły. Nasi goście mogą czuć się zobowiązani kontynuować rozmowę, choć w rzeczywistości ich wola jest inna - mówi.

Jego zdaniem pytania takie jak: "co przeżyłeś?" mogą być odbierane przez uchodźców jako "zaspokajanie próżnej ciekawości". - Przecież my też nie chcemy rozmawiać o każdej porze, na każdy temat czy ze wszystkimi napotkanymi ludźmi. Powinniśmy dać im wybór, czy chcą podzielić się uczuciami - stwierdza.

Prof. Zawadzki podkreśla, że docierający do Polski dobrze wiedzą, z czym mierzy się Ukraina i jaka jest ich możliwa przyszłość. - Nie oczekują naiwnego pocieszania, ale konkretnych danych: gdzie znajdą nocleg, urząd wydający niezbędne dokumenty czy sklep, w którym warto zrobić zakupy. Powinniśmy zachęcać ich, by ratowali z dotychczasowego życia co tylko się da, a nie udawać, że coś nagle się odmieni - wyjaśnia.

Ekspert odradza również, by namawiać uchodźców do skorzystania z pomocy psychologicznej, jeśli sami nie komunikują takiej potrzeby. - Psycholodzy od lat walczą z przekonaniem, iż uciekający z terenów objętych wojną od razu muszą otrzymać tego rodzaju wsparcie. Co prawda wśród nich zdarzają się ludzie w ciężkim szoku emocjonalnym, a tym samym wymagający interwencji, ale to pojedyncze przypadki - tłumaczy.

W jego ocenie najlepszym lekarstwem dla uchodźców jest zapewnienie odpowiednich warunków pobytu, odpoczynku, posiłków, dostępu do informacji czy możliwości skontaktowania się z bliskimi. - Najważniejsza jest pomoc rzeczowa, a nie "bawienie się" w psychologię - zauważa. 

Profesor dodaje, że próby wyrażania empatii, takie jak zwrot "rozumiem cię", mogą zostać odebrane jako nieszczere. Przestrzega również przed kontaktami fizycznym, np. przytulaniem. - Oni są uprzejmi, ale wewnętrznie takie komunikaty odbierają: "Co ty rozumiesz, człowieku? Na twoją głowę nie leciały bomby, nie strzelali obok ciebie" - wyjaśnia.

W rozmowie z Interią przytacza także doświadczenia policjantów, którzy 11 września 2001 roku ratowali rannych spod gruzów zawalonych wież World Trade Center. 

- Będąc tam, pocieszali ofiary, że "wszystko się ułoży". Jak przyznali po czasie, mówienie, iż "będzie dobrze" przyniosło skutki odwrotne od oczekiwanych - podsumowuje prof. Bogdan Zawadzki.