Temat 2. Interpretacja porównawcza: Kazimiera Zawistowska "Chciałabym, z tobą poszedłszy..." i Bolesław Leśmian "Dusza w niebiosach"
Wstęp:
- Motyw miłości - w interpretacji romantycznej: miłość, która pokonuje bariery śmierci
- Motyw zaświatów - różne wizje, chrześcijańska, arkadyjska itp.
Teza interpretacyjna:
Oba wiersze prezentują motyw miłości ziemskiej kontynuowanej w zaświatach - motyw miłości jest w nich jednak realizowany na zasadzie kontrastu; u Zawistowskiej jest to miłość spełniona i szczęśliwa, u Leśmiana natomiast - udawana, z której wyzwolenie przynosi dopiero śmierć - wejście w zaświaty. O ile więc Zawistowska kontynuuje romantyczny mit miłości silniejszej niż śmierć, o tyle Leśmian polemizuje z nim.
Płaszczyzny porównania:
Wizja miłości:
- Leśmian: przewrotna; lekko ironiczna - nie była to prawdziwa miłość, ale udawane uczucie - "dusza" będąca bohaterem lirycznym wiersza przez całe życie nie przyznała się sama przed sobą, że jej miłość nie była prawdziwa; ulgę przynosi jej dopiero śmierć, ponieważ w zaświatach nie musi udawać ("w niekochanych objęciach przemarnowała swe życie"; "Pieściła usta nielube i oczy niemiłowane."). Udawana miłość zrodziła w duszy poczucie zmarnowanego życia.
- Zawistowska: miłość idealna, silniejsza niż śmierć (miłość romantyczna); marzeniem podmiotu lirycznego jest kontynuacja miłości w zaświatach ("Chciałabym, z tobą poszedłszy w zaświaty").
Odwołanie do mitu miłości romantycznej (np. romantyczny mit dusz bliźniaczych - miłość silniejsza niż śmierć):
- Leśmian: polemika
- Zawistowska: kontynuacja, prosta reinterpretacja
Wizja zaświatów:
- Leśmian: tajemnicza, mityczna, nieznana kraina ("boża obczyzna")
- Zawistowska: arkadyjska (sielanka) → opis swojskiej przyrody
Wizja zakochanych:
- Leśmian: miłość jednostronna, bez wzajemności - zakochani dopiero w zaświatach dowiadują się, że nie łączyło ich prawdziwe uczucie
- Zawistowska: prawdziwie zakochani, młodzi, szczęśliwi, łączy ich autentyczna bliskość i poczucie wspólnoty, nie rozdziela ich śmierć - nawet w zaświaty idą razem ("czuć przy swej głowie/ Twą głowę, piękną jak młodość i zdrowie")
Język, metaforyka, topika:
- Leśmian: balladowość, plastyczność opisu, bogactwo środków stylistycznych, sensualizm (zmysłowość)
- Zawistowska: proste słownictwo, topika arkadyjska
Zakończenie:
- Utwory przedstawiają kontrastowe wizje miłości, chodź podobne wizje zaświatów.
- Śmierć może być dla miłości momentem granicznym - zarówno bohater liryczny u Leśmiana, jak i podmiot liryczny u Zawistowskiej dopiero po śmierci przekonują się, ile naprawdę była/ jest warta ich miłość.
Możliwe odwołania do innych utworów:
- Adam Mickiewicz, "Dziady", cz. II, IV
- Adam Mickiewicz "Romantyczność"
- William Szekspir, "Romeo i Julia"
- mit o Orfeuszu i Eurydyce
Zobacz również:
JĘZYK POLSKI (poziom podstawowy) - ARKUSZ CKE ORAZ ODPOWIEDZI
Chcesz skutecznie przygotować się do egzaminów? Zobacz, jakie to proste! Wypracowania, opracowania lektur, testy i fiszki znajdziesz na Bryk.pl oraz na Opracowania.pl
