Do XII 1944 było resortem PKWN; MBP podlegały Milicja Obywatelska (MO), Korpus Bezpieczeństwa Wewn. (KBW), więzienia, obozy pracy oraz od 1949 Wojska Ochrony Pogranicza (WOP). Nadzorowane ściśle przez kierownictwo PPR (później PZPR); w początkowym okresie współpracowało z radzieckim NKWD, który miał wpływ na politykę kadrową w resorcie i kontrolował większość spraw polit. prowadzonych przez MBP. Funkcjonariusze rekrutowani byli gł. spośród czł. PPR i PZPR; organa bezpieczeństwa publicznego terroryzowały społeczeństwo, brutalnie zwalczały przejawy wszelkiej antykomunistycznej opozycji i podziemie niepodległościowe, organizowały procesy polityczne (na ogół na podstawie fingowanych dowodów lub fałszywych zeznań), prowadziły inwigilację duchowieństwa i związków wyznaniowych, używały przestępczych metod walki z przeciwnikami politycznymi (tortury w czasie śledztwa, skrytobójstwa). MBW zostało rozwiązane w 1954 roku. X Departament X Departament był kluczowy w strukturze MBP. Zajmował się inwigilacją członków partii. Tam prowadzono tajne śledztwa przeciw działaczom komunistycznym wysokiego szczebla, tam także montowano najważniejsze procesy polityczne.