Z funduszu obecnie korzystają Grecja, Portugalia, Hiszpania i Irlandia. W okresie przejściowym, przez bardzo krótki okres, programem objęte były również niemieckie kraje wschodnie (byłej NRD). Obecnie nie korzystają już one z pomocy. Po rozszerzeniu UE Polska także będzie korzystała z Funduszu Spójności. Fundusz Kohezji powstał na mocy Traktatu o utworzeniu Unii Europejskiej z 1991 roku, który wszedł w życie w 1993. Pierwotnie nazwano go Finansowym Instrumentem Spójności, ale w 1994 roku jego nazwę zmieniono na Fundusz Spójności. Początkowo realizację programu zaplanowano na lata 1993-99, ale na szczycie UE w Berlinie przedłużono do 2006 roku. Do powstania Funduszu Spójności przyczyniło się głównie przyjęcie do Unii Irlandii, Grecji, Hiszpanii oraz Portugalii, czyli państw słabiej rozwiniętych niż dotychczasowi członkowie UE. W trakcie dyskusji nad formą i kształtem przyszłej Unii Europejskiej, państwa członkowskie postanowiły wzmocnić politykę strukturalną wobec wyżej wymienionych krajów. Fundusz Spójności został powołany między innymi także ze względu na planowane w Traktacie z Mastricht wprowadzenie Unii Gospodarczo- Walutowej, która wymagała równowagi gospodarczej i społecznej krajów członkowskich. Uzyskanie stabilność finansów publicznych było problemem zwłaszcza dla krajów najsłabiej prosperujących. Jedną z podstawowych cech Funduszu Spójności, która jednocześnie odróżnia go od funduszy struturalnych, jest ograniczenie jego działania w określonym czasie. Obecnie jego funkcjonowanie jest zaplanowane do 2006 roku. Inną cechą różniącą go od funduszy strukturalnych jest krajowy, a nie regionalny zasięg pomocy oferowanej w ramach programu. Podstawowym celem Funduszu Spójności jest zminimalizowanie różnic pomiędzy krajami, których poziom ekonomiczny znacznie odbiega od średniej UE. Odbiorcami Funduszu Spójności są państwa, których PKB nie przekracza 90 proc. średniej dla wszystkich państw członkowskich. Przy udzielaniu pomocy brana jest pod uwagę także liczba ludności zamieszkałej w danym państwie, a także wielkość powierzchni kraju. Realizowane w ramach Funduszu projekty muszą przyczyniać się do spełnienia kryteriów konwergencji ekonomicznej oraz nie dopuszczać do powstania nadmiernego długu publicznego. Jeśli Rada UE stwierdzi nadmierny dług publiczny w danym kraju, żaden nowy projekt - lub w przypadku ważnych projektów składających się z wielu etapów, żaden nowy etap tego projektu - nie będzie finansowany przez Fundusz dla tego kraju. Zawieszenie finansowania trwa aż do momentu, gdy nowa decyzja Rady nie zniesie poprzedniej. Zgodnie z obowiązującymi w zakresie polityki strukturalnej zasadami współfinansowania, pomoc z Funduszu na określony projekt nie może przekroczyć 90 proc. jego całkowitych kosztów. Pozostałe, co najmniej 10 proc., pochodzi od państwa, któremu przyznano środki pomocowe lub z innego niezależnego źródła (np. z Europejskiego Banku Inwestycyjnego). Budżet Funduszu Spójności na lata 2000 - 2006 wynosi 18 mld euro (w latach 1994 - 1999 wynosił 15,5 mld euro). Program finansuje głównie działania w dziedzinie ochrony środowiska i rozwoju komunikacyjnych systemów transeuropejskich. Projekty z dziedziny transportu muszą być elementem transeuropejskiej sieci transportowej, a z dziedziny ochrony środowiska powinny spełniać wymogi wspólnej polityki ochrony środowiska. W dziedzinie ochrony środowiska najwięcej projektów realizuje się w zakresie: zaopatrzenie w wodę pitną lub uzdatnianie wód. Są to miedzy innymi: dystrybucja wody, kanalizacja, walka z erozją, działania podwyższające jakość wód, ochrona środowiska naturalnego, zwalczanie zanieczyszczenia przemysłowego. Pomoc w dziedzinie transportu jest skoncentrowana głównie na tworzeniu korytarzy drogowych, kolejowych lub morskich łączących kraje objęte wsparciem z resztą Europy, oraz na powiększaniu lotnisk na wyspach silnie uzależnionych od transportu lotniczego.