Jakie gatunki kleszczy są w Polsce? Które są najgroźniejsze?

Kleszcze są pajęczakami z kręgu roztoczy. Najlepiej czują się w ciepłym i wilgotnym klimacie. Nie powinno więc nikogo dziwić, że sezon letni jest idealnym okresem dla tych zwierząt. W Europie, Azji oraz Ameryce Północnej żyje ponad 900 gatunków kleszczy. Dowiedzmy się, jakie gatunki kleszczy występują w Polsce. Upewnijmy się również, które z nich są najgroźniejsze dla naszego organizmu.

Kleszcze żywią się krwią kręgowców, drobnych gryzoni, bydła, ptactwa czy gadów. Człowiek również dołączył do grona żywicieli, mimo iż jest ofiarą przypadkową. Niektóre z gatunków mogą napoić się jedynie kilka razy w ciągu swojego życia. Dodatkowo kleszcze są w stanie przeżyć bez pożywienia przez około dwa lata.

Sezon na kleszcze w Polsce rozpoczął się już na przełomie marca i kwietnia. Jednak dopiero latem zwiększa się ich aktywność.

Pajęczaki te przenoszą wiele chorób zakaźnych. Mogą je przekazać swojej ofierze przez ssanie krwi i wstrzykiwanie swojej śliny. Właśnie w niej znajdują się liczne drobnoustroje. Najczęściej kleszcze przenoszą boleriozę oraz kleszczowe zapalenie mózgu.

W Polsce występuje około 20 gatunków kleszczy. Dzieli się je na kleszcze twarde i miękkie. Określenia te używane są ze względu na grubość pancerza. Kleszcze miękkie nie posiadają w ogóle pancerza, a u kleszczy twardych wszystko zależy od płci.

W przypadku kleszcza miękkiego w Europie występuje wyłącznie jeden gatunek. Jest to obrzeżek gołębień. Wśród twardych kleszczy wymienić należy:

• Kleszcza pospolitego,
• Kleszcza łąkowego,
• Kleszcza jeżowego,
• Kleszcza psiego.

Kleszcze możemy podzielić również na trzy różne grupy gatunkowe. Są to:

• Obrzeżki (Argasina),
• Kleszcze właściwe (IxodinaP),
• Kleszczowate (Ixodidae).

Pomimo tak dużej liczbie gatunków kleszczy w naszym kraju, tylko niektórych z nich powinniśmy się obawiać. Tym bardziej należy zwrócić uwagę na ich miejsce zadomowienia się. Według badań z 2014 roku najwięcej zakażeń boleriozą występowało w województwach:

• podlaskim,
• warmińsko-mazurskim,
• małopolskim,
• śląskim,
• lubuskim.

Sprawdźmy, które z gatunków kleszczy są najbardziej niebezpieczne, jakie choroby przenoszą oraz gdzie może na nie natrafić.

Kleszcz pospolity jest najliczniejszym gatunkiem w naszym kraju. Najczęściej natrafimy na niego na terenach zielonych - w parkach, lasach lub w ogrodzie. Najczęściej kryją się w wysokich trawach i niskich krzewach. Przeważnie mają brązowy lub pomarańczowy kolor i osiągają nie więcej niż centymetr wielkości. Kleszcz pospolity może przenosić takie choroby jak:

• bolerioza,
• anaplazmoza,
• gorączka Q,
• kleszczowe zapalenie mózgu.

Kleszcz łąkowy swoją nazwę otrzymał ze względu na jego występowanie. Oprócz łąk możemy na niego trafić nad brzegiem zbiorników wodnych lub na wrzosowisku. Gatunek ten żyje głównie w północno-wschodniej części Polski. Posiada jasnobrązowy odwłok z ciemnymi plamkami. Kleszcz łąkowy przeważnie żywi się krwią psów, koni, jeleni i bydła. Człowiek bardzo rzadko staje się jego żywicielem. Przenosi takie same choroby jak kleszcz pospolity, jak również kilka innych.

Kleszcz łąkowy przenosi chorobę zwaną tularemią. Jest ona łatwa do rozpoznania. Z początku pojawiają się grudki na ciele, zmieniające się w krosty oraz wrzody. Im bardziej choroba się rozwija, zaczyna przypominać grypę. Organizm staje się osłabiony i dochodzi do tego gorączka. Kleszcz łąkowy jest również niebezpieczny dla naszych psów. Może przenosić babeszjozę, powodującą gorączkę, wymioty i brak apetytu u naszego pupila.

Obrzeżek gołębień jest jedynym kleszczem miękkim, który występuje w Europie. Obrzeżek mieszka głównie w budynkach oraz okolicach gniazd gołębi. Rzadko zdarza się, by żywicielami tego pajęczaka byli ludzie. Jak sama nazwa wskazuje, kleszcz ten żywi się ptaszyną, głównie gołębiami. Nie oznacza to natomiast, że nie może zdarzyć się sytuacja ukąszenia człowieka.

Ugryzienie przez obrzeżka jest podobne do ugryzienia pchły. Wbicie się pajęczaka jest mocno odczuwalne, wprost bolesne, a ślad utrzymuje się przez długi czas. Przenosić on może boleriozę, gorączkę Q oraz kleszczowe zapalenie mózgu.

Gatunek tego kleszcza został odkryty w Krakowie w 1979 roku. Stolica Małopolski była jedynym miejscem jego występowania w Polsce. Wykryto również jego obecność w Czechach czy na Słowacji, lecz dalsze badania nad gatunkiem nie są prowadzone. Zamieszkuje głównie budynki, strychy i gniazda gołębi. Pomimo atakowania głównie ptactwa, może wystąpić atak na człowieka. Przenosi identyczny zbiór chorób, co wcześniej wspomniane rodzaje kleszczy.

Jak sama nazwa wskazuje, kleszcz psi zadomawia się głównie na ciele naszych czworonogów. Nie występuje aż tak liczebnie w naszym kraju. Nie oznacza to natomiast, że go nie ma. Najczęściej spotykany jest w ciepłych rejonach, np. w ocieplonym pokoju. Rzadko atakuje człowieka, lecz jeśli już, jest kolejnym typem kleszcza przenoszącego boleriozę czy kleszczowe zapalenie mózgu. W przypadku psów mogą przenosić babeszjozę.

Kleszcz gryzoni najczęściej spotykany jest w południowych częściach kraju, na terenach lasów. Jego pokarmem jest krew gryzoni oraz niewielkich drapieżników. Po ukąszeniu przenosi na ofiarę kleszczowe zapalenie mózgu, anaplazmozę lub babeszjozę.

Podobny do poprzednika jest kleszcz jeżowy. Różnica polega natomiast w rejonach jego występowania. Kleszcz jeżowy zamieszkuje lasy i tereny zacienione całej Polski. Żywi się głównie krwią jeży, lisów, psów oraz kotów. Przenosi dokładnie takie same choroby, co kleszcz gryzoni.

Najważniejszym punktem ochrony jest nasz ubiór. Im więcej materiałów będziemy mieć na sobie, tym cięższy dostęp kleszcza do naszego ciała. Dlatego też dla bezpieczeństwa powinniśmy zakładać długie spodnie, wysokie skarpety oraz bluzy z długim rękawem. Przy doborze stroju dobrze też będzie wybrać jasne ciuchy. Na nich łatwiej zauważyć kleszcza. Dodatkowo warto skorzystać ze środka przeciw kleszczom. Istnieją preparaty w formie sprayu, kremu czy płynu.

Gdy wrócimy ze spaceru, koniecznie powinniśmy obejrzeć nasze ciało. Najbardziej uważni powinniśmy być w okolicach zgięć pod kolanami, pachwin czy w okolicach piersi i brzucha. Te punkty są miejscami ciemnymi i wilgotnymi. Oznaczają idealną kryjówkę dla kleszcza.

***

Czytaj także:

Jedna czwarta lotów odwołana. Strajk pracowników lotniska Roissy-Charles de Gaulle pod Paryżem

Koniec zakazu przebywania przy granicy z Białorusią. Jest decyzja szefa MSWiA

Lej kondensacyjny pod Warszawą. Są zdjęcia