- Józef Piłsudski dał Polsce wolność, granice, moc i szacunek. Te słowa prezydenta Mościckiego przez 74 ostatnie lata towarzyszyły tym Polakom, dla których pamięć o marszałku nie zaginęła - powiedział prezes Związku Piłsudczyków, Jan Kasprzyk. Przedstawiciele kombatantów, harcerzy, władz państwowych i samorządowych oraz szkół złożyli wieńce i wiązanki kwiatów pod pomnikiem Józefa Piłsudskiego i Grobem Nieznanego Żołnierza. Wiązanki kwiatów złożyli m.in. wnuk marszałka Krzysztof Jaraczewski, w imieniu prezydenta Lecha Kaczyńskiego podsekretarz stanu w jego kancelarii Andrzej Duda. Wcześniej w archikatedrze św. Jana Chrzciciela odbyła się uroczysta msza św. w intencji marszałka. Liturgię sprawowali m.in. ks. infułat Zdzisław Król i o. prof. Eustachy Rakoczy z Klasztoru Ojców Paulinów na Jasnej Górze. Według ks. Króla, Piłsudski był wybitną postacią w polskiej historii, której życie powinny odkrywać każde następne pokolenia. - W naszych czasach poznanie życiorysu Józefa Piłsudskiego jest coraz bardziej potrzebne, ponieważ wokół nas jest coraz mniej autorytetów - mówił ks. Król. Jak powiedziała Irena Laskowska, która w dniu śmierci Piłsudskiego miała 10 lat, śmierć marszałka wywołała w Polsce smutek i lęk o przyszłość kraju. - To było uczucie jakiegoś strachu, niemal przerażenia. Nastrój był niesamowity, wiele osób płakało - wspominała. - Nie zapomnę do śmierci pogrzebu marszałka. To było już pod wieczór, stałam na placu koło Zamku, gdy go przewozili w trumnie do archikatedry. Tatuś podniósł mnie do góry, widziałam tysiące ludzi, była grobowa cisza, słychać było tylko stukot końskich kopyt o bruk i żołnierskie werble. A po obu stronach Krakowskiego Przedmieścia stali żołnierze z pochodniami - wspominała Laskowska. Józef Piłsudski, ur. w 1867 r. na Wileńszczyźnie, działał w konspiracji na terenie dawnego zaboru rosyjskiego. W wieku 19 lat za udział w spisku, którego celem było zabicie cara, skazany został na 5 lat zesłania. Po powrocie organizował konspiracyjne oddziały wojskowe, w tym Związek Walki Czynnej. Z inicjatywy Piłsudskiego w październiku 1914 r. utworzono Polską Organizację Wojskową (POW). W wyniku późniejszej akcji dyplomatycznej polskich posłów władze austriackie wyraziły zgodę na organizację Legionów Polskich. Sam marszałek objął dowództwo 1. Pułku Legionów, który brał udział w bitwach na froncie galicyjskim. Od 11 listopada 1918 r. Piłsudski sprawował władzę wojskową w Polsce. W styczniu 1919 r. został wybrany przez Sejm na Naczelnika Państwa. Był Wodzem Naczelnym w wojnie polsko-rosyjskiej 1920 r. Opracował i przeprowadził plan ofensywy znad Wieprza, który przechylił szalę zwycięstwa w bitwie warszawskiej. W 1923 r. wycofał się z życia politycznego, protestując przeciwko objęciu władzy przez koalicję narodową-ludową, odpowiedzialną jego zdaniem za atmosferę nienawiści, która doprowadziła w grudniu do zabójstwa I prezydenta RP Gabriela Narutowicza. W maju 1926 r., gdy do władzy wróciła ta koalicja, a ogólna sytuacja polityczna w kraju pogorszyła się, zdecydował się na wystąpienie przeciwko rządowi na czele wiernych sobie oddziałów wojska (12-14 maja). Po przewrocie majowym formalnie objął Ministerstwo Spraw Wojskowych i urząd Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych, faktycznie stał się głównym decydującym w państwie. Do dziś wśród historyków przewrót majowy budzi spory, czy uratował on Polskę przed anarchią i rozpadem, czy oznaczał kres demokracji. Piłsudski wprowadził system polityczny zwany sanacją. Krytykowany był za ograniczenie roli parlamentu, zwiększenie wpływu wojskowych na politykę, a także za rozprawienie się z opozycją parlamentarną. W latach 1926-1928 i 1930 pełnił funkcję premiera. Piłsudski zmarł 12 maja 1935 roku. Ciało marszałka spoczywa w krypcie na Wawelu, a serce - w grobie jego matki na wileńskiej Rossie.