W czwartek ruszyła XII edycja Programu Odpowiedzialnej Sprzedaży wyrobów tytoniowych STOP18! Oprócz działań edukacyjnych organizatorzy akcji postulują zmiany w prawie m.in. obowiązkową kontrolę dokumentów nieletnich kupujących papierosy czy wprowadzenie rejestrów punktów sprzedających wyroby tytoniowe. By sprawdzić ilu sprzedawców odmawia sprzedaży papierosów dzieciom, w ramach Programu raz w roku przeprowadzane jest badanie "Tajemniczy Klient". W tym celu pełnoletni, ale wyglądający na mniej niż 18 lat ankieterzy SMG/KRC odwiedzają losowo wybrane punkty i próbują kupić paczkę papierosów. Podczas ostatniego badania (w grudniu 2008 r.) ankieterzy odwiedzili 47 miast, w których 4700 razy próbowali kupić papierosy. Okazało się, że 64 proc. sprzedawców papierosy sprzedało. Badanie pokazuje, że nastolatki najłatwiej mogą kupić papierosy w Siemianowicach Śląskich (98 proc. przypadków sprzedaży), a najtrudniej w Rzeszowie - tam w 26 proc. punktów sprzedano papierosy osobie wyglądającej na mniej niż 18 lat. W oparciu o badanie powstała "czarna lista" 1951 punktów sprzedaży wyrobów tytoniowych, w stosunku do których istnieje "wątpliwość co do przestrzegania prawa". Lista ma pomóc policji i straży miejskiej skuteczniej prowadzić działania, w tym zapraszać sprzedawców do Szkoły Odpowiedzialnej Sprzedaży, czyli na zajęcia z zasad zgodnego z prawem handlu wyrobami tytoniowymi. Koordynator Programu Adam Godewski podkreśla, że w ostatnim badaniu osiągnięto "najlepszy wynik w historii". "Kiedy przeprowadzaliśmy to badanie w 2000 r. tylko 2 proc. sprzedawców odmawiało sprzedaży papierosów nieletnim, teraz odmówiłoby 36 proc. - to pokazuje skalę zmian dokonaną wyłącznie działaniami edukacyjnymi" - powiedział Godewski. Jego zdaniem same działania edukacyjne jednak nie wystarczą. "Dlatego proponujemy wprowadzenie zmian w prawie. Przede wszystkim wprowadzenie obowiązku kontrolowania dokumentów młodych ludzi, proszących o wyroby tytoniowe i wprowadzenie czegoś w rodzaju rejestrów punktów sprzedaży wyrobów tytoniowych" - podkreślił Godewski. "W tej chwili punkty sprzedaży wyrobów tytoniowych są w dużej mierze bezkarne, bo właściciel takiego punktu nie jest karany za sprzedaż papierosów nieletnim, ukarany może być tylko sprzedawca. Uważamy, że to trzeba zmienić i wprowadzić przepisy takie, jak obowiązują przy sprzedaży alkoholu" - powiedział. Przypomniał, że za łamanie zakazu sprzedaży papierosów nieletnim grozi mandat 500 zł lub kara grzywny do 5000 zł. Eksperci Programu postulują też wprowadzenie sankcji czasowego odebrania pozwolenia na handel wyrobami tytoniowymi oraz kary za kupowanie tych wyrobów nieletnim. Równocześnie ze startem XII edycji Programu STOP18! do ok. 2,5 tys. samorządów trafi zaproszenie do udziału w Ogólnopolskim Dniu Odpowiedzialnej Sprzedaży, który organizowany jest co roku we wrześniu. Program STOP18! prowadzony jest od 1998 roku, opiera się na partnerstwie organizacji i firm (m.in. firm tytoniowych oraz sieci dystrybucyjnych), by przeciwdziałać dostępowi nieletnich do wyrobów tytoniowych. W ciągu roku w ramach programu prowadzone są m.in. szkolenia dla sprzedawców oraz znakowane są punkty sprzedaży wyrobów tytoniowych w Polsce. Akcję wspierają m.in. policja, straż miejska, ZHP.