Kamera w guziku, mikrosłuchawka, ale to nie wszystko. Matura 2025 z nowymi zagrożeniami

Według portalu Strefa Edukacji w Polsce do ściągania przyznaje się od 66 aż do 98 proc. uczniów. Czy robią to też na egzaminach?

Na maturę nie można już jak kiedyś wnieść piórnika czy maskotki i schować gdzieś kilku napisanych odręcznie ściąg. Od nauczycieli słyszymy: uczniowie nie ściągają, nie mają przecież jak. Wszystko muszą pozostawić poza salą egzaminacyjną, przy sobie mogą mieć tylko dokument i coś do pisania, a na matematyce kalkulator prosty, linijkę i cyrkiel. Z ich pomocą ściągać raczej trudno, choć internet huczy o kalkulatorach, które po wybraniu pewnej kombinacji zmieniają się w małe komputery.

Takich "pomocników" jest więcej.

Technologia idzie do przodu, a w sieci pojawiają się oferty sprzętów, które ściąganie znacznie mogą ułatwić. Kupić można specjalne "zestawy egzaminacyjne". Sprzedający reklamują je tak: "W niektórych sytuacjach urządzenia pozwalające na dyskretną komunikację stają się nieocenioną pomocą. Należą do nich między innymi praktyczne zestawy egzaminacyjne, np. mikrosłuchawki oraz kamery szpiegowskie. Poznaj ich funkcje i zalety".

Te "zestawy" to głównie kamerki do zamontowania w guziku koszuli, do tego mikrosłuchawka do ucha. Kosztują od 600 do 1000 zł. Na jednej z oferujących je stron są obecnie wyprzedane.

To nie wszystko. Ostatnio głośno zrobiło się o… okularach z Chat GPT. Te kosztują kilka tysięcy złotych i potrafią odpowiadać na usłyszane pytania, wyświetlając tekst na soczewce. Jeden z internetowych twórców, który jest związany z platformą z kursami maturalnymi, postanowił je przetestować. Wcielił się w rolę maturzysty i w zainscenizowanej sytuacji próbował w nich zdać ustną maturę.

- Ktoś nie nosił okularów i nagle na egzaminie ma okulary? - wskazuje jedna z nauczycielek pytana o nagranie.

Inna komentuje: - Technologia idzie do przodu coraz szybciej. Nie nadążymy za tym. Robimy co możemy, ale nikt nie zagwarantuje, czy dany uczeń nie wykorzystał sposobu, o którym jeszcze nie mamy pojęcia. Przecież nie nakażemy ściągnąć uczniom okularów.

I dodaje: - Musimy być gotowi, by przygotować egzaminy, które sprawdzą takie umiejętności uczniów, których nie da się "zdać" sztuczną inteligencją.

Anna Schmidt-Fic, jedna z założycielek nauczycielskiej inicjatywy Protest z Wykrzyknikiem wskazuje: - To przykład jak rozwój technologiczny zmienia naszą rzeczywistość i stawia nas przed nieustanną koniecznością szybkiego reagowania. Szkoła jest takim poligonem, na którym pojawiają się niespodziewane okoliczności i liczy się refleks i zdolność adaptacji.

Jej zdaniem nowe sposoby oszustw egzaminacyjnych to wyzwanie dla CKE. - Należy uwzględnić je w procedurach egzaminacyjnych, choć zdajemy sobie sprawę, że to nie jest takie łatwe. A nie można z nauczycieli robić policjantów z dochodzeniówki.

Nauczyciele nie mają prawa, ale też nie chcieliby rewidować uczniów, nie podchodzą do uczniów w czasie egzaminu, nie dotykają ich rzeczy - zaznacza.

W kontekście egzaminów ustnych podkreśla, że trudno jest rzucać podejrzenia tylko na podstawie tego, że wypowiedź wydaje się bełkotliwa. - Uczeń może przecież mówić niespójnie, szczególnie w chwili stresu - zauważa.

- Należy też myśleć o tym, jak do takich zachowań nie dopuszczać. W procesie wychowawczym powinno się mocno stawiać na takie wartości jak uczciwość, przestrzeganie norm społecznych i zasad prawa. To wyzwanie wychowawcze dla całego społeczeństwa na różnych poziomach funkcjonowania - podsumowuje Anna Schmidt-Fic.

Co na to wszystko Centralna Komisja Edukacyjna? Dyrektor Robert Zakrzewski przekazał Interii, że już samo wniesienie na salę egzaminacyjną urządzenia telekomunikacyjnego stanowi wystarczający powód do unieważnienia danemu zdającemu egzaminu z danego przedmiotu.

- Korzystanie podczas egzaminu z niedozwolonych "pomocy" jest absolutnie nieakceptowalne i podważa fundamenty rzetelnej oceny wiedzy - wskazuje.

Jak się dowiedzieliśmy, w latach 2020-2024 dyrektorzy OKE oraz dyrektorzy szkół unieważnili ponad 1 200 egzaminów maturalnych, w tym 220 z powodu wniesienia na salę egzaminacyjną urządzenia telekomunikacyjnego.

Robert Zakrzewski w rozmowie z Interią dodaje: - Egzamin maturalny nie jest celem samym w sobie. Wynik jest ważny, ale najważniejsze jest dochodzenie do niego: nauka, sprawdzanie swoich umiejętności na poszczególnych egzaminach i rozwijanie ich.

- Jest to dla mnie przykre i nieakceptowalne, że niektórzy postępują nieuczciwie i korzystają z niedozwolonej "pomocy" na maturze - wskazuje.

Jak temu zapobiegać?

- Po pierwsze jasne reguły egzaminu. To już mamy. Mam nadzieję, że zdający te reguły znają, rozumieją i zdają sobie sprawę z konsekwencji ich nieprzestrzegania - mówi Interii Robert Zakrzewski.

- Po drugie odwołujmy się do wartości etycznych. Kategorię uczciwości traktujemy w szkole jako bardzo ważną, nawet w podstawie programowej jest taki zapis: bądź uczciwym człowiekiem. To jest ważne i to się opłaci, bo jeśli sprawiedliwie, samodzielnie uczeń rozwiąże swój egzamin, to wie, na co go stać w przyszłości - w dalszej edukacji i na rynku pracy. Czy chcielibyśmy pójść do lekarza, który zdał każdy egzamin na studiach, ściągając? Oczywiście, że nie - podkreśla dyrektor CKE.

- Po trzecie przemawiajmy do wyobraźni: ściąganie to działanie na szkodę koleżanek i kolegów. Jeśli wynik uzyskany nieuczciwie przewyższy wynik osiągnięty dzięki rzetelnej i uczciwej pracy, to oszukujesz innych, bo zabierasz im miejsca, na które zapracowali - komentuje jeszcze Robert Zakrzewski.

- Po czwarte. Budujmy w społeczeństwie atmosferę braku akceptacji wobec nieuczciwości egzaminacyjnej. Nie klaszczmy chwalącym się oszustwami. Wręcz przeciwnie, wskazujmy na szkodliwość dydaktyczną i społeczną takich zachowań - podsumowuje.

Arkusze CKE wraz z rozwiązaniami będziemy na bieżąco publikować w Interii w raportach specjalnych. Sprawdź, jak przebiegały matury i z czym mierzyli się maturzyści oraz co znalazło się na egzaminie ósmoklasisty.