Matura 2025. Język polski - poziom rozszerzony. Arkusz CKE i odpowiedzi
Matura 2025 z języka polskiego na poziomie rozszerzonym. Do egzaminu przystąpiło w tym roku ponad 51 tysięcy uczniów. Na stworzenie wypracowania na jeden z dwóch tematów mieli 210 minut. Poniżej publikujemy arkusz CKE, a także proponowane konspekty do poleceń.
Spis treści:
Do matury z języka polskiego na poziomie rozszerzonym w 2025 roku przystąpiło ponad 51 tysięcy abiturientów.
Za bezbłędne stworzenie wypracowania (minimum 400 wyrazów) na jeden z dwóch tematów do zdobycia jest 35 punktów.
Egzaminu z języka polskiego na poziomie rozszerzonym nie można nie zdać.
Matura 2025, język polski - poziom rozszerzony. Tu arkusz CKE
Abiturienci zmagania z arkuszem z języka polskiego zakończyli po 210 minutach.
Poniżej publikujemy arkusz CKE z poleceniami dla dwóch tematów, spośród których mogli wybierać uczniowie.
W tekście dostępne są także dwa konspekty wypracowań. Zachęcamy do zapoznania się.
Matura 2025 - język polski, poziom rozszerzony. Tematy wypracowania
Matura 2025, j. polski - rozszerzenie. Wypracowanie. Temat 1: "Antygona w Nowym Jorku"
Każdy tekst słowny sytuuje się w polu innych tekstów, naśladując je, przekształcając. Na czym mogą polegać relacje między tekstami i jakie mogą być funkcje tych relacji w danym utworze literackim? Punktem wyjścia do rozważań uczyń powyższy cytat.
W pracy odwołaj się do: "Antygony w Nowym Jorku" Janusza Głowackiego, innych utworów literackich i wybranego kontekstu.
Teza we wstępie: Twórcy zawsze w jakiś sposób w swoich dziełach wchodzą w dialog z innymi tekstami literackimi. Czasami robią to nieświadomie, bazując na dotychczasowej tradycji i naśladując dzieła, które kiedyś czytali, czasami zaś wykorzystują takie nawiązania po to, by przedstawić reinterpretację popularnych toposów czy udowodnić uniwersalność pewnych prawd życiowych. Trudno więc nie zgodzić się z przytoczonym wyżej cytatem: "Każdy tekst słowny sytuuje się w polu innych tekstów, naśladując je, przekształcając". We wstępie warto wykorzystać pojęcie intertekstualności.
Argument 1. Nawiązania do innych dzieł mają na celu ukazanie ponadczasowości pewnych zjawisk czy postaw ludzkich.
Przykład: Już w tytule tekstu Głowackiego pojawia się nawiązanie do Antygony. Podobieństwo między tekstem współczesnym a antycznym polega na tym, że w obu utworach bohaterki walczą o godne pochowanie swoich bliskich. Anita, podobnie jak protagonistka tragedii Sofoklesa, osiąga swój cel niezgodnie z prawem, podejmuje tym samym ryzyko. To jawne nawiązanie do antycznego utworu bazującego na micie o rodzie Labdakidów udowadnia, że mimo upływu czasu ludzie wciąż mają podobne priorytety.
Kontekst: "Górą Edek" Marka Nowakowskiego - podobnie jak Głowacki, Nowakowski nawiązuje do innego tekstu już w tytule i również przytacza imię bohatera literackiego. Opowiadanie współczesnego pisarza jest smutną diagnozą społeczeństwa polskiego po upadku komuny: choć system się zmienił, w społeczeństwie ważną rolę wciąż odgrywają prymitywy przejmujący władzę siłą i w ten sposób degradujący inteligentów. Tak jak Edek z "Tanga" pokonał Artura - studenta i idealistę - tak "Edek" Nowakowskiego swoją agresywną postawą nieuczciwie zwyciężył z mężczyzną w okularach.
Wniosek: Oba teksty pokazują, że pewne zachowania, postawy czy zależności w społeczeństwie są niezmienne niezależnie od upływu lat.
Argument 2. Twórcy często wchodzą w dyskusję z utartymi schematami myślowymi. Niejednokrotnie chociażby sięgają po reinterpretację mitów, by pokazać inny sposób postrzegania tej samej sytuacji.
Przykład: "Mit Syzyfa" Alberta Camusa przedstawiający inne spojrzenie na tytułowego bohatera. Naczelny przedstawiciel egzystencjalizmu radzi czytelnikowi, by "wyobraził sobie Syzyfa szczęśliwym", mimo że kulturowo przyjęło się, że kara, która go spotkała, jest niewyobrażalnie trudna do zniesienia. Camus pokazuje jednak, że zaakceptowanie absurdu istnienia może być kluczem do szczęścia czy przynajmniej braku cierpienia.
Kontekst: "Apollo i Marsjasz" Herberta - podmiot liryczny dopowiada inne zakończenie mitu o Apollo i Marsjaszu, pokazując, że tak naprawdę wygrał ten drugi, ponieważ przyroda z nim współodczuwała, razem z nim cierpiała. Choć w micie to bóg jest zwycięzcą, u Herberta jest on przedstawiony jako nieczuły i wręcz godny potępienia za swoją oziębłość.
Wniosek: Współcześni autorzy często sięgają do mitów, by ukazać znane w kulturze tematy w inny sposób, rzucić na nie inne światło, co kompletnie zmienia interpretację i nakłania do krytycznego odbioru tekstów klasycznych.
Zakończenie: Podsumowanie argumentów i wniosków (można wnioski przedstawić również dopiero tutaj).
Matura 2025, j. polski - rozszerzenie. Wypracowanie. Temat 2: Konwencja oniryczna
Konwencja oniryczna jako sposób kreowania świata przedstawionego i jej funkcja w tworzeniu znaczeń w danym utworze literackim. W pracy odwołaj się do: lektury obowiązkowej - wybranej spośród lektur wymienionych na stronach trzy i cztery tego arkusza egzaminacyjnego, innych utworów literackich i wybranego kontekstu.
Teza we wstępie: Konwencja oniryczna umożliwia twórcom przedstawienie w tekstach realistycznych elementów fantastycznych, przede wszystkim jednak pozwala im na wejście w psychikę bohatera oraz na przedstawienie istotnych dla wymowy utworu symbolicznych sensów.
Argument 1. Dzięki przedstawieniu rzeczywistości na kształt snu, widzenia, autor może uwypuklić istotne w interpretacji utworu sensy.
Przykład: "Dziady" cz. III - Widzenie Ewy czy Księdza Piotra w "Dziadach cz. III" - pierwsza ta wizja jest alegorycznym przedstawieniem relacji Polski i Boga; Ewa, która ma swoje widzenie podczas snu (jest ono zesłane przez anioły), widzi Maryję i Jezusa, który daje jej kwiaty. Interpretowane to jest jako wybranie Ewy (Polski) na Oblubienicę Chrystusa, co jest zgodne z całą wymową utworu i koncepcją mesjanizmu.
Widzenie Księdza Piotra natomiast Mickiewicz ukazuje dosadnie analogie między losami Polaków a losami Jezusa, co z jednej stron ma nadać cierpieniu Polaków sensu, a z drugiej jest nadzieją dla narodu na zmartwychwstanie i zbawienie Europy.
Kontekst: Nastrój oniryczny w "Weselu", który ma symbolizować marazm polskiego narodu i jego uśpienie, co widać przede wszystkim w końcowej scenie chocholego tańca.
Argument 2. Sny czy widzenia są również sposobem na przedstawienie najskrytszych obaw bohaterów i pozwalają stworzyć pogłębiony portret psychologiczny postaci.
Przykład: W "Zbrodni i karze" sen Raskolnikowa o zabiciu klaczy może być dowodem na to, że protagonista powieści Dostojewskiego ma wątpliwości przed zabójstwem lichwiarki. Pokazuje on również, że Rodion jest człowiekiem wrażliwym, pełnym sprzeczności. W tym samym tekście już po zabójstwie przedstawiono też sen, w którym Raskolnikow próbuje ponownie zabić Alonę, jednak ta nie umiera mimo wielu uderzeń siekierą, a wręcz śmieje się bohaterowi w twarz. Ukazuje to, że mimo iż były student prawa na tym etapie nie uważa jeszcze, że zrobił coś złego, to jednak nie jest w stanie dojść w pełni do siebie po tak haniebnym czynie i przeżywa tę zbrodnię na nowo we śnie.
Kontekst: W "Dziadach" cz. III senator Nowosilcow ma sen, który zesłały mu diabły. Najpierw dostaje list od samego cara, pieniądze i order, co ma być dowodem na to, że car go docenia, potem zaś zostaje przez władcę Rosji obrzucony niechętnym spojrzeniem. To marzenie senne ma pokazywać, czego najbardziej chce, a jednocześnie boi się senator - jest uzależniony od kaprysów cara i marzy o jego uznaniu, a perspektywa jego utracenia napawa go strachem.
Zakończenie: Zebranie wniosków i argumentów.
Matura 2025. Język polski, matematyka i język angielski. Arkusze CKE
Arkusze CKE z rozwiązaniami - obowiązkowe matury 2025 na poziomie podstawowym:
Matura 2025, arkusze CKE i odpowiedzi w Interii. Lista
Arkusze CKE wraz z zaproponowanymi przez naszych ekspertów rozwiązaniami publikujemy w raporcie specjalnym Matura 2025.
