"Młodzież polska na obczyźnie - zadania edukacyjne" - to temat przewodni kongresu, któremu patronuje prezydent RP Bronisław Komorowski. Prezes Polskiej Akademii Umiejętności prof. Andrzej Białas otwierając kongres mówił, że w obliczu emigracji setek tysięcy Polaków musimy zająć się problemem, jak utrzymać w kręgu oddziaływania polskiego języka i kultury tysiące dzieci, które wyjechały ze swoimi rodzicami lub urodziły się poza granicami. - Obecny stan, który jest pozostałością po czasach, gdy skala problemu była wielokrotnie mniejsza, jest nieadekwatny do potrzeb - mówił prof. Białas. Jak zaznaczył, choć polski rząd wprowadza zmiany wciąż nie wiadomo, jakie będzie finansowanie polskich szkół za granicą, jakie powinny być programy i struktura tego szkolnictwa. - Czekające nas zadania będą wymagały dodatkowych i to nie małych środków - zauważył prof. Białas i zaapelował do obecnego na sali ministra finansów Jacka Rostowskiego o wydzielenie w budżecie od 2012 r. państwa specjalnej puli na ten cel. Minister Rostowski podkreślał, że Polacy mieszkający za granicą są "naszym wielkim, ludzkim kapitałem". Przypomniał, że w latach 2006 - 2007 według szacunków GUS wyjechało z kraju 820 tys. osób, w l. 2008 - 2009 400 tys. wróciło. - Rząd próbuje działać w sposób stanowczy, zdecydowany, ale wiemy, że jesteśmy w stanie działać tylko stopniowo - powiedział Rostowski. Poinformował, że miesiąc temu rząd zdecydował o przekazaniu dodatkowego 1 mln zł dla szkół społecznych za granicą. - Ja chcę, by w budżecie na przyszły rok było dodatkowe 5 mln zł na takie wsparcie i chciałbym, aby do końca kadencji to mogło wzrastać do kwoty 10 mln zł rocznie - zadeklarował Rostowski. Prezes "Wspólnoty Polskiej" Longin Komołowski zauważył, że "bez skutecznego systemu oświaty tracimy dla Polski dziesiątki tysięcy młodych Polaków". Jak mówił bardzo specyficzna jest obecnie sytuacja Polaków ma Litwie, którzy oczekują na wsparcie. Komołowski zauważył, że Polacy za granicą egzystują w różnych warunkach i różne są ich potrzeby edukacyjne. - Trzeba wielu uzupełniających się, ale tworzących jednolity system działań - podkreślił prezes Wspólnoty Polskiej. Apelował o zmianę planowania wydatków na oświatę polonijna, bo jak mówi coroczne uzgadnianie budżetów "niweczy wiele istotnych projektów, ze względu na niestabilność finansowania". Przedstawiciele Polonii apelowali m.in. o uporządkowanie sytuacji prawnej placówek oświatowych za granicą, ich równouprawnienie, zwiększenie nakładów, przygotowanie nowoczesnych i atrakcyjnych programów nauczania. Podsekretarz stanu w ministerstwie edukacji narodowej Mirosław Sielatycki mówił, że "jesteśmy w trakcie wypracowywania nowego, spójnego systemu wspierania oświaty polskiej za granicą". - W projekcie ustawy o systemie oświaty chcemy uporządkować sytuację i wprowadzić pojęcie polskich szkół uzupełniających za granicą, chcemy im dać prawo do przyznawania polskich świadectw państwowych, co będzie motywacją dla młodzieży i gwarancją jakości nauczania - mówił Sielatycki. MEN chce też tworzyć za granicą ośrodki metodyczne - takie pilotażowe placówki działają już w Paryżu i Drohobyczu. Jak podkreślał Sielatycki, od kilku lat rosną środki na wspieranie Polonii. Senat przeznaczył na ten cel 75 mln zł, z czego 32 mln zł na cele edukacyjne. MEN czerpiąc z różnych źródeł przekazał na wspieranie oświaty poza granicami 42 mln zł (głównie na oddelegowanie kilkudziesięciu nauczycieli do pracy na Wschodzie i do sekcji polskich w krajach UE, kolonie dla liderów Polonii, podręczniki i materiały), zaś z funduszy UE resort pozyskał niemal 30 mln zł. Jednym z postulatów uczestników kongresu jest powołanie przy premierze pełnomocnika ds. szkolnictwa polskiego na obczyźnie. - Potrzebna jest osoba, która będzie miała pełną informację o potrzebach edukacyjnych Polaków za granicą i będzie koordynować udzielaną pomoc, bo niektóre energiczne ośrodki polonijne mają dofinansowanie z kilku źródeł, a inne nie dostają nic - mówił prezes Krakowskiego Oddziału Stowarzyszenia "Wspólnota Polska" prof. Zygmunt Kolenda. Jego zdaniem problemem jest obecnie dostępność edukacji w języku polskim, bo ośrodki, które ją proponują są nierównomiernie rozlokowane. Organizatorami III Kongresu Polskich Towarzystwa Naukowych na Obczyźnie są Polska Akademia Umiejętności i Krakowski Oddział Stowarzyszenia "Wspólnota Polska". Obrady potrwają do soboty. W piątek gościem Kongresu ma być prezydent RP Bronisław Komorowski.