Obchodom rocznicowym towarzyszy hasło "Od Unii Lubelskiej do Unii Europejskiej". Rozpoczną się one 1 maja, w 5. rocznicę przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, inscenizacją opery Stanisława Moniuszki "Straszny dwór" na Placu Litewskim w centrum Lublina. Widowisko w reż. Roberta Skolmowskiego zaprezentują artyści lubelskiego Teatru Muzycznego. - Premiera tego przedstawienia miała miejsce właśnie pięć lat temu, z okazji akcesji Polski do Unii. Na Placu Litewskim, pokażemy wersję dostosowaną do potrzeb widowiska plenerowego - powiedział dyrektor Teatru Muzycznego w Lublinie Krzysztof Kutarski. Główne uroczystości związane z jubileuszem Unii Lubelskiej odbędą się w lipcu. Według planów zaproszeni mają być przedstawiciele państw, których obecne terytorium wchodziło niegdyś w obszar Rzeczypospolitej Obojga Narodów - Polski, Litwy, Ukrainy, Łotwy, Estonii, Białorusi. W obchody włączy się Katolicki Uniwersytet Lubelski. Prezydenci Polski, Litwy, Ukrainy, Łotwy, Estonii oraz były przewodniczący Rady Najwyższej Białorusi Stanisław Szuszkiewicz mają otrzymać doktoraty honorowe tej uczelni. Jak powiedział rektor KUL ks. prof. Stanisław Wilk tytuły te będą nie tylko uhonorowaniem konkretnych osób, ale przede wszystkim narodów. - KUL chce zaznaczyć, uszanować te wszystkie narody, które stanowiły kiedyś Najjaśniejszą Rzeczypospolitą Obojga Narodów - zaznaczył rektor. W programie imprez, wpisanych w obchody rocznicowe jest też m.in. koncert norweskiego kompozytora, saksofonisty, muzyka jazzowego - Jana Garbarka, który zagra w Lublinie razem z brytyjskim kwartetem wokalnym The Hilliard Ensemble. Muzykę etniczną i jazz można będzie też usłyszeć w koncercie "Wschodnie dźwięki - muzyczne smaki Europy", w którym zaprezentują się zespoły z Ukrainy, Litwy, Białorusi i Polski. Koncerty odbywać się będą na dziedzińcu Zamku Lubelskiego oraz w Bazylice Ojców Dominikanów - miejscach związanych z wydarzeniami sprzed 440 lat. Z okazji rocznicy prezydent Lublina wraz z Instytutem Sztuki Filmowej ogłosili konkurs na film dokumentalny. Ma on m.in. pokazywać znaczenie dziedzictwa Unii Lubelskiej dla Lublina jako miejsca tolerancji, wielokulturowości i spotkania tradycji Wschodu i Zachodu, a także dostrzegać inspiracje Unii Lubelskiej dla procesów integracyjnych we współczesnej Europie. Termin zgłoszeń upływa 15 maja. Zwycięzca konkursu otrzyma 300 tys. zł. Unia Lubelska - umowa międzynarodowa zawarta w Lublinie 1 lipca 1569 r. - połączyła Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie w jedno państwo, nazywane Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Unia przewidywała, że oba narody będą mieć jednego władcę wybieranego wspólnie w wolnej elekcji i wspólny Sejm (izba poselska składała się ze 120 posłów koronnych i 48 litewskich, a w skład Senatu weszło 113 senatorów koronnych i 27 litewskich). Ponadto oba kraje zobowiązały się do wspólnej polityki obronnej i zagranicznej, wspólna też była waluta. Zachowano odrębne języki urzędowe, skarb i sądownictwo. Oba kraje miały też swoje odrębne wojsko, urzędy centralne oraz tytuły i dostojeństwa, choć z takim samym zakresem kompetencji. O trwałości unii stanowiły m.in. tolerancja narodowościowa i wyznaniowa. Mimo różnych trudności Unia Lubelska przetrwała do XVIII wieku, do uchwalenia Konstytucji 3 Maja, która wprowadzała jednolite państwo. Potem nastąpiły rozbiory.