- W jakiejś dalekiej analogii wpisujemy się tutaj w starożytną tradycję. Już Platon zauważył, że to, co najbardziej buduje społeczeństwo, co buduje jego tożsamość, świadomość, to jest wspominanie momentów, które przyczyniały się do jego tworzenia, kształtowania się, konstytuowania - powiedział w homilii bp Tyrawa. Ordynariusz bydgoski zaznaczył, że "wspominanie bohaterów zobowiązuje". - Zobowiązuje do wytrwałości, do tego, abyśmy nie sprzeniewierzyli się i nie zmarnowali tego, co oni wywalczyli przelewając krew - powiedział biskup. Po mszy św. odprawionej w intencji powstańców wielkopolskich w bydgoskiej katedrze, uroczystości rocznicowe z ceremoniałem wojskowym odbyły się pod Pomnikiem Nieznanego Powstańca. - Dziękujemy tym, którzy wtedy, 93 lata temu, nie szczędzili sił, zdrowia, a nawet życia, aby bronić honoru Polski. Oddajemy hołd tamtym pokoleniom, których nie pokonały dziesięciolecia zaborów i koszmar I wojny światowej. Oddajemy hołd pokoleniom Polaków, którym ojczyzna zawdzięcza najwięcej - zawdzięcza swoją tożsamość i niezależny, wolny byt - podkreślił prezydent Bydgoszczy, Rafał Bruski. Powstanie wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 r. W krótkim czasie opanowało niemal całą Wielkopolskę, a następnie Kujawy, Pałuki i część Krajny. Podpisanie w lutym 1919 roku rozejmu w Trewirze nie uspokoiło całkowicie sytuacji, walki i potyczki z Niemcami zdarzały się do końca 1919 roku. W czerwcu 1919 roku wojska powstańcze zbliżyły się w okolice Bydgoszczy. W nocy z 15 na 16 czerwca 1919 r. w Murowańcu koło Bydgoszczy stoczono zaciętą bitwę. Poległo 15 powstańców, było wielu rannych. Niemcy zabrali ich do szpitala wojskowego w Bydgoszczy. Wśród rannych był nieznany z imienia i nazwiska powstaniec, który po kilku dniach zmarł, nie odzyskując przytomności. W 1925 r. w Bydgoszczy wzniesiono pomnik Nieznanego Powstańca, pod którym złożono trumnę ze szczątkami poległego, ekshumowanymi z mogiły na cmentarzu Nowofarnym w Bydgoszczy. We wrześniu 1939 roku Niemcy nakazali rozebranie pomnika, a także wydobyli i zniszczyli szczątki powstańca. Mogiła została zrekonstruowana po wojnie i ozdobiona rzeźbą autorstwa Stanisława Horno-Popławskiego.