Historia tragicznego związku Cygana i wiejskiej dziewczyny została zaczerpnięta z powieści Kraszewskiego Chata za wsią, lecz libretto opery różni się zasadniczo od literackiego pierwowzoru. Obok tytułowego, Cygana Manru, na pierwszoplanowego bohatera wyrasta postać tajemniczego kaleki-znachora, Uroka. Opera Paderewskiego wyreżyserowana na scenie Opery Nova przez Laco Adamika stała się uniwersalnym spektaklem o nietolerancji i ludzkich uprzedzeniach. Zastosowane przez realizatorów nowoczesne rozwiązania scenograficzne pozwoliły na stworzenie współczesnego w wyrazie i aktualnego spektaklu. Muzyka pisana pod wpływem dramatów muzycznych Wagnera zawiera szczególnie imponujące partie symfoniczne orkiestry, piękne partie wokalne. Paderewski włączył do partytury także elementy folklorystyczne: tańce góralskie i motywy cygańskie. 3 i 4 listopada (sobota - niedziela), godz.19. Opera Nova w Bydgoszczy, ul. Marszałka Focha 5.