ZUS wyda nowe zaświadczenia. Zapowiada się "szturmowanie" urzędów
Od 1 stycznia 2026 r. zacznie obowiązywać jedna z najbardziej wyczekiwanych zmian w prawie pracy ostatnich lat. ZUS będzie wydawał zaświadczenia o dłuższym stażu pracy, w których uwzględni nie tylko tradycyjne umowy o pracę, ale także okresy prowadzenia działalności gospodarczej, współpracy, czy wykonywania umów cywilnoprawnych. Co to oznacza dla pracowników?
Spis treści:
- Dlaczego zmieniają się zasady liczenia stażu pracy?
- Co konkretnie zmienia się od stycznia 2026 roku?
- Staż pracy. Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?
- Co daje dłuższy staż pracy?
- Jak potwierdzić staż pracy w ZUS? Potrzebny wniosek
Dlaczego zmieniają się zasady liczenia stażu pracy?
Dotychczas staż pracy, od którego zależą liczne uprawnienia pracownicze (np. długość urlopu, wysokość odprawy, prawo do dodatku stażowego), obejmował tylko okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.
Osoby, które przez lata pracowały na zleceniach, prowadziły działalność gospodarczą albo współpracowały z firmami na innych zasadach, często miały w dokumentach zerowy staż.
Od 2026 roku ten przepis wreszcie znika. Nowe przepisy uznają, że każdy okres aktywności zawodowej, od którego były odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne, powinien być uwzględniany w stażu pracy.
Co konkretnie zmienia się od stycznia 2026 roku?
Nowelizacja Kodeksu pracy wprowadza nową definicję stażu pracy, rozszerzając go o szereg aktywności zawodowych.
Jak wyjaśnia Krystyna Michałek, rzeczniczka ZUS w województwie kujawsko-pomorskim, do stażu będą wliczane m.in.:
- okresy prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej;
- czas współpracy z osobą prowadzącą taką działalność;
- okresy zawieszenia działalności w celu opieki nad dzieckiem;
- wykonywanie umów zlecenia, umów agencyjnych i innych umów o świadczenie usług;
- praca jako osoba współpracująca z wykonującymi takie umowy;
- członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych;
- okresy pracy zarobkowej za granicą, pod warunkiem że były odprowadzane składki albo można to odpowiednio udokumentować.
To ogromna zmiana dla tysięcy osób, które przez lata pracowały poza etatem. Dla nich ZUS będzie mógł wystawić zaświadczenie o łącznym stażu pracy, które później pracodawca uwzględni przy ustalaniu uprawnień.
Staż pracy. Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?
Nowe przepisy wchodzą w życie w dwóch etapach:
- od 1 stycznia 2026 r. - dla jednostek sektora publicznego (urzędy, szkoły, instytucje państwowe);
- dla sektora prywatnego - od pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie sześciu miesięcy od ogłoszenia ustawy w Dzienniku Ustaw.
To oznacza, że prywatne firmy będą miały nieco więcej czasu na dostosowanie swoich systemów kadrowych do nowych zasad. Ale pracownicy już mogą zacierać ręce.
Co daje dłuższy staż pracy?
Dłuższy staż pracy to nie tylko lepiej brzmiący wpis w CV, ale konkretne korzyści związane m.in. z długością urlopu i okresu wypowiedzenia.
- Dłuższy urlop wypoczynkowy - po 10 latach pracy przysługuje 26 dni urlopu, a dłuższy staż szybciej pozwoli ten próg osiągnąć.
- Dłuższy okres wypowiedzenia - np. 3 miesiące zamiast 1, co daje więcej czasu na znalezienie nowej pracy;
- Nagrody jubileuszowe w sektorze publicznym;
- Dodatek stażowy - w wielu firmach liczony procentowo od wynagrodzenia;
- Wyższe odprawy przy przejściu na emeryturę, zwolnieniu czy śmierci pracownika.
Dla części osób różnica może wynieść kilka, a nawet kilkanaście tysięcy złotych przy jednym świadczeniu.
Jak potwierdzić staż pracy w ZUS? Potrzebny wniosek
Dłuższy staż nie naliczy się automatycznie. ZUS nie prześle nowego zaświadczenia do każdego obywatela. Aby potwierdzić okresy pracy i składkowe, trzeba będzie złożyć specjalny wniosek.
Wniosek będzie można złożyć:
- elektronicznie na Platformie Usług Elektronicznych (PUE ZUS),
- w nowym systemie eZUS, który ma być udostępniony w 2026 roku,
- lub tradycyjnie - papierowo w placówce ZUS.
Co ważne, wnioski będzie można składać dopiero od 1 stycznia 2026 r. - wcześniej formularze nie będą dostępne. Jednak już teraz można uporządkować swoje dokumenty.
Przyda się m.in. dokumentacja z okresów pracy na umowach zlecenia, potwierdzenia opłacania składek z tytułu działalności gospodarczej, decyzje z KRUS, lub zaświadczenia o zatrudnieniu i składkach z instytucji zagranicznych.
