Wyrok w sprawie aborcji. Trybunał Konstytucyjny wydał uzasadnienie
Trybunał Konstytucyjny wydał uzasadnienie do wyroku z 22 października 2020 roku w sprawie przepisów aborcyjnych. Uzasadnienie podtrzymuje tezy zawarte w wyroku, ale daje interpretacyjną furtkę do tego, co nazywa się "zagrożeniem życia i zdrowia matki" w przypadku ciąży zagrożonej wadą letalną.
22 października Trybunał Konstytucyjny orzekł, że dopuszczalność przerwania ciąży w przypadku ciężkiego upośledzenia lub choroby płodu jest niezgodna z konstytucją. Zgodnie z orzeczeniem aborcja miała pozostać dopuszczalna w dwóch sytuacjach - w przypadku zagrożenia życia lub zdrowia matki oraz w przypadku, kiedy ciąża jest wynikiem czynu zabronionego. W trzeciej sytuacji, zgodnie z decyzją TK, aborcja w przypadku zagrożenia urodzenia dziecka ciężko chorego lub bez szansy na przeżycie, jest sprzeczna z konstytucją.
Dyskusję wzbudził ten trzeci zapis. To dlatego na ulice polskich miast jesienią wyszły tysiące ludzi, doprowadzając do jednych z największych w historii ulicznych protestów. Niepewność związana z orzeczeniem TK trwała ponad trzy miesiące. Trybunał zdecydował się opublikować wyrok razem z uzasadnieniem do niego.
Interpretacyjna furtka
W uzasadnieniu wyroku Trybunał Konstytucyjny podtrzymał swoje stanowisko w dwóch pierwszych przesłankach, a przy trzeciej pozostawił pewną furtkę interpretacyjną. Aborcja jest dopuszczalna w przypadku, gdy "duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu wiąże się z zagrożeniem dla życia i zdrowia matki".
Takie uzasadnienie pozwala na różne interpretacje tego, co w praktyce oznacza zagrożenie dla zdrowia matki w przypadku wystąpienia wady letalnej. Kluczową wątpliwością jest kwestia zdrowia psychicznego i konsekwencji, które taki poród może przynieść.
Zdaniem Trybunału, "dziecko jeszcze nieurodzone, jako istota ludzka - człowiek, któremu przysługuje przyrodzona i niezbywalna godność, jest podmiotem mającym prawo do życia, zaś system prawny - zgodnie z art. 38 Konstytucji - musi gwarantować należytą ochronę temu centralnemu dobru, bez którego owa podmiotowość zostałaby przekreślona".
Opublikowane w środę uzasadnienie Trybunału Konstytucyjnego utrzymuje stanowisko z maja 1997 r., kiedy TK orzekł o niezgodności przepisu dopuszczającego przerywanie ciąży również, gdy kobieta ciężarna znajduje się w ciężkich warunkach życiowych lub trudnej sytuacji osobistej.
Zdaniem sędziów Trybunału Konstytucyjnego wyroki z 1997 i 2020 r. są zbieżne a ich uzasadnienia spójne. Stanowią konsekwencję treści Konstytucji.
Swoim uzasadnieniem Trybunał w zasadzie utrzymuje status quo wcześniejszego kompromisu aborcyjnego. W praktyce nowe przepisy mogą wyglądać tak, że odpowiednie zaświadczenie od lekarza psychiatry będzie podstawą do przerwania ciąży z uwagi na obawę matki przed urodzeniem nieuleczalnie chorego dziecka.
W październiku 2020 r. Trybunał Konstytucyjny w ustnym uzasadnieniu zwrócił uwagę na art. 71 ust. 2 Konstytucji: "Matka przed i po urodzeniu dziecka ma prawo do szczególnej pomocy władz publicznych, której zakres określa ustawa". TK zaapelował tym samym do ustawodawcy o analizę sytuacji i wzmocnienie opieki nad matkami w ciąży i po urodzeniu dziecka.
Publikacja wyroku
Sam wyrok ma zostać opublikowany jeszcze w środę.
"Zgodnie z wymogami konstytucyjnymi wyrok zostanie opublikowany dzisiaj w Dzienniku Ustaw" - przekazało Centrum Informacyjne Rządu na Twitterze.
