Wielki spór o zarobki lekarzy. "Patologia systemu" kontra "oberwą pacjenci"

Kolejny szpital powiatowy zamyka oddział. Kryzys w szpitalu. Placówka nie ma pieniędzy na leczenie pacjentów - takie i wiele innych nagłówków przewija się w przestrzeni publicznej od miesięcy. O kryzysie w służbie zdrowia mówi się od dawna, ale w ostatnim czasie na pierwszy plan tych rozmów wybijają się horrendalnie wysokie płace części medyków.

Gdy dyrektor szpitala w Koninie zapowiedziała, że placówka zaprzestaje przyjmowania nowych pacjentów onkologicznych z braku środków, wszyscy zastanawiali się, jak to możliwe, że równocześnie płaci 200 tys. złotych miesięcznie jednemu z kardiologów. Wreszcie resort zdrowia z nową minister Jolantą Sobierańską-Grendą na czele postanowił wziąć się za kominy płacowe lekarzy. Padły konkretne propozycje, ale równie konkretne są kontrargumenty. Padają też gorzkie słowa, że na zmianach najbardziej stracą sami pacjenci.

Z końcem października na spotkaniu prezydium Trójstronnego zespołu ds. ochrony zdrowia dyskutowano o zmianach w wynagrodzeniach medyków. Ministerstwo Zdrowia zaproponowało wprowadzenie ograniczeń wynagrodzeń. Padły konkretne liczy: lekarze mieliby zarabiać około 40 tys. złotych brutto miesięcznie, a w uzasadnionych przypadkach do 48 tys. zł. To jednak niejedyna zmiana, jaką resort proponuje.

- Najbardziej medialny zapis dotyczy zarobków lekarzy, ale są tam punkty bardziej ingerujące w system. Mówiąc wprost, zmiany zaproponowane przez ministerstwo mogą sprawić, że ten system stanie się niewydolny - mówi w rozmowie z Interią dr Jakub Kosikowski z Naczelnej Rady Lekarskiej.

Lekarz tłumaczy, że obecnie do wielu szpitali powiatowych raz w tygodniu przyjeżdża lekarz z miasta wojewódzkiego i wykonuje operację biodra, ablację kardiologiczną, zaćmę i inne zabiegi, które nie są tam wykonywane codziennie, bo nie ma na tyle pacjentów. Wśród dyskutowanych zmian miała pojawić się też propozycja dotycząca obowiązku pracy w placówce w wymiarze minimum pół etatu.

- Jeśli to zostanie wprowadzone, to ci lekarze nie będą mogli już przyjeżdżać raz w tygodniu, żeby operować. W związku z tym szpital straci źródło przychodu, bo to są te procedury dobrze płatne i szpitale się z tego utrzymują - mówi Interii dr Kosikowski.

Podkreśla, że te słynne medialne rekordowe pensje ma kilkuset z 150 tysięcy lekarzy w Polsce, to oni mają ponad milion złotych zarobku rocznie, ale to też oni zarabiają najwięcej dla szpitala.

Z danych Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (AOTMiT) wynika, że mediana wartości kontraktu lekarza specjalisty to 24,6 tys. zł (dane dotyczyły września 2024 r.). Przy czym lekarz może mieć kilka kontraktów podpisanych z różnymi szpitalami. 1 proc. najwyższych kontraktów to od 100 do 300 tys. zł. AOTMiT odnotował 431 takich umów we wrześniu 2024 r.

- Żaden dyrektor nie da takiej pensji pediatrze czy interniście, tylko słynnemu już kardiologowi, który zarobi miesięcznie dla szpitala 2 miliony przychodu i dzięki niemu utrzymają się inne oddziały - konkluduje rozmówca Interii.

Dr Kosikowski podkreśla, że jeśli zmiana wejdzie w życie, to pacjenci stracą dostęp do wielu procedur bliżej miejsca zamieszkania. - To powinno nazywać się nie ustawa o ograniczeniu zarobku, tylko ustawa o zamknięciu szpitali powiatowych, bo do tego może doprowadzić. To ogromna mina w tym pomyśle, które ministerstwo przedstawiło - mówi wprost lekarz.

O zdanie pytamy dyrektorów szpitali. - Wynagrodzenia w ochronie zdrowia powinny być adekwatne do kwalifikacji i odpowiedzialności, ale jednocześnie muszą uwzględniać realne możliwości budżetu państwa i Narodowego Funduszu Zdrowia - mówi Interii Marek Haber, dyrektor szpitala w Suchej Beskidzkiej.

Jego zdaniem propozycje przedstawione przez Ministerstwo Zdrowia wydają się rozsądne i akceptowalne. - Kierunek zmian można ocenić pozytywnie, szczególnie jeśli uda się przy tym zachować równowagę między wynagradzaniem personelu medycznego a stabilnością finansową placówek publicznych - przyznaje.

Mniej optymizmu w planach resortu zdrowia dostrzega Małgorzata Bryndza, dyrektor szpitala powiatowego w Lesku, czyli słynnej "ostatniej porodówki w Bieszczadach", której działalność zawieszono ze względu na milionowe zadłużenie.

- Tam, gdzie są braki lekarzy, jak np w Bieszczadach, dyrektorzy i tak rywalizując o kadrę, będą musieli windować stawki, więc zarobków to w takich miejscach nie zahamuje - ocenia.

Zdaniem szefowej placówki, miałoby to sens gdyby ograniczenia wprowadzono, jako odgórny wymóg prawny, czyli zmusiłoby to dyrektorów i prywatne placówki do jednolitego trzymania się zasad wynagradzania. - Ważne jak to będzie zapisane w ustawie. Jeśli to będzie tylko rekomendacja, to nic tym nie osiągniemy, bo braki kadrowe nadal będą windować wynagrodzenia - ocenia Bryndza.

Do propozycji Ministerstwa Zdrowia odniosła się też w poniedziałek Grażyna Cebula-Kubat, przewodnicząca Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy (OZZL). 

"Zamiast długofalowej strategii opartej na analizie potrzeb zdrowotnych społeczeństwa, kolejne ekipy rządzące proponują doraźne rozwiązania, które mają poprawić wskaźniki lub "opanować sytuację" w krótkiej perspektywie" - przekazała.

Przewodnicząca OZZL napisała w oficjalnym komunikacie, że ostatnie propozycje Ministerstwa Zdrowia, zakładające m.in. wprowadzenie limitów wynagrodzeń lekarzy kontraktowych oraz zmian w zasadach zatrudniania w sektorze publicznym, to przerzucanie odpowiedzialności za kryzys w systemie opieki zdrowotnej na lekarzy. 

"To nie lekarze odpowiadają za niedoszacowane ryczałty, źle wycenione procedury, brak środków w NFZ i nieadekwatny procent PKB przeznaczany na zdrowie. Odpowiada za to system, który od lat nie dostosowuje się do rzeczywistych potrzeb pacjentów." - podkreśla Grażyna Cebula-Kubat.

O limitach wynagrodzeń dla lekarzy i wyzwaniach stojących przed szpitalami rozmawialiśmy z Michałem Modro, prawnikiem specjalizującym się w ochronie zdrowia od ponad 20 lat i członkiem Zespołu Trójstronnego przy Ministrze Zdrowia.

- Lekarze mają świadomość patologii systemu i wiedzą, że dochodzi do sytuacji, w których faktury wystawione przez medyków są niewspółmierne do nakładu ich pracy. Ta współmierność jest kluczowa, bo możemy mieć chirurga, który robi 100 zabiegów miesięcznie i szpital zarabia na nich 3 miliony złotych. Wtedy te 100 tysięcy wynagrodzenia jest uczciwe, bo on zapewnia nieprawdopodobny przychód szpitalowi. Patologią są sytuacje, kiedy lekarz zarabia 100 tysięcy, a szpital nie ma pieniędzy na utrzymanie sal operacyjnych - mówił mecenas Modro.

Całą rozmowę można przeczytać TUTAJ.

Limity w zarobkach medyków, to nie jedyna propozycja resortu. Kolejna dotyczy zawierania umów o pracę z wynagrodzeniem za godzinę, a nie za pacjenta. Dr Jakub Kosikowski z Naczelnej Izby Lekarskiej wylicza, że radiologia, endoskopia, patomorfologia i wiele innych dziecin medycyny opierają się na zapłacie za wynik. W poradniach specjalistycznych też dostaje się wynagrodzenie od pacjenta.

- W praktyce to znaczy, że im więcej zrobisz, tym więcej zarobisz i więcej zarobi szpital. Teraz będzie, jak za komuny, czyli czy się stoi, czy się leży, to się należy. Wątpię, że wydolność systemu dzięki temu wzrośnie - mówi Interii medyk.

W ocenie Kosikowskiego działania nie są na skierowane to, żeby obniżyć pensje lekarzy, to jest pretekst. Do czego? - Chodzi o to, żeby pod koniec roku pani minister nie musiała mówić, że zabiegi są przekładane, bo zabrakło pieniędzy. Nie zabraknie, bo w 12 miesięcy będziemy diagnozować i leczyć tylu pacjentów, ilu do tej pory w 9, bo system będzie pracował wolniej i wiele procedur w powiecie zostanie po prostu skasowanych - analizuje członek Naczelnej Izby Lekarskiej.

Jednocześnie przyznaje, że takie kominy płacowe są ewidentnie szkodliwe dla systemu, ale sposób, który zaproponowało teraz ministerstwo, nie jest rozwiązaniem problemu, a jedynie usuwaniem skutków. - Dzięki tym zamianom najbardziej oberwą nie lekarze, a szpitale powiatowe i pacjenci, którzy stracą dostępność do procedur wysokospecjalistycznych w swoim regionie - podkreśla dr Kosikowski.

W wielu miastach powiatowych powtarza się taki scenariusz: specjalista przyjmujący w placówce raz w tygodniu przez kilka godzin. Tak jest w szpitali powiatowym w Lesku, gdzie chirurg w poradni przyjmuje tylko w czwartki przez trzy godziny czy w szpitalu powiatowym w Hrubieszowie, gdzie od października udało się wznowić działalność poradni chorób zakaźnych. Działa. Raz w tygodniu. Dzięki temu osoby takie jak Agnieszka mogą zapisać się do specjalisty w swoim mieście. Dla wielu ludzi starszych, wykluczonych komunikacyjnie, to jedyna szansa na konsultację z lekarzem specjalizującym się w konkretnej dziedzinie medycyny.

- Obawiamy się, że ministerstwo chce naszymi rękami zamknąć szpitale powiatowe. Wyjdzie pani minister i powie, że za 36 tys. brutto żaden lekarz nie chce przyjechać do ich miasta - uważa dr Jakub Kosikowski z NIL.

Dodaje, że medialnie fajnie to brzmi, bo wszyscy rozmawiają o tym, że medycy zarabiają za dużo.

- Mamy tego świadomość, ale też dużo pracujemy i często ta miesięczna kwota wynika z większej przepracowanej liczby godzin - mówi rozmówca Interii. Podkreśla, że te największe zarobki to często są lekarze, którzy robią rzeczy unikatowe.

- To są jednostki wykonujące zabiegi, których niemal nikt inny w Polsce nie robi i jeśli nie będą robić tego tutaj, to w Stanach, Dubaju czy innym kraju znajdą bez problemu pracę, nawet za większe pieniądze. Pytanie, czy tego właśnie chcemy - pyta Kosikowski.

Do 7 listopada do Ministerstwa Zdrowia można składać uwagi i propozycje dotyczące uregulowania płacy minimalnej i kontraktów medyków. Należy wysyłać je na adres: wynagrodzeniads@mz.gov.pl.

Paulina Sowa (paulina.sowa@firma.interia.pl)