Tegoroczni uczniowie klas II liceów ogólnokształcących wiosną przyszłego roku - jako pierwsi - będą pisać maturę w nowej formule. Są oni pierwszym rocznikiem uczniów liceów, który uczy się zgodnie z nową podstawą programową kształcenia ogólnego. Diagnoza zostanie przeprowadzone przez Instytut Badań Edukacyjnych (IBE) w ścisłej współpracy z Centralną Komisją Egzaminacyjną i wszystkimi okręgowymi komisjami egzaminacyjnymi. Weźmie w niej udział około 4 tys. uczniów z 50 liceów ogólnokształcących wylosowanych w całej Polsce. Rozpocznie się o godzinie 9.00, a jej przebieg będzie zgodny z procedurami obowiązującymi na egzaminie maturalnym z języka polskiego. W sali, w której będzie przeprowadzane badanie, może się znajdować dowolna liczba uczniów, ale każdy musi siedzieć przy osobnym stoliku w warunkach zapewniających samodzielność pracy. Uczniowie powinni mieć w sali dostęp do słownika języka polskiego i słownika poprawnej polszczyzny (po jednym egzemplarzu na 25 uczniów). Podczas diagnozy uczniowie dostaną arkusze egzaminacyjne zbudowane analogicznie do arkuszy, które otrzymają podczas właściwego egzaminu w maju 2015 r. Na pracę z nimi - rozwiązanie testu i napisanie tekstu własnego: rozprawki lub analizy wiersza - będą mieli 170 minut (uczniowie z dysleksją będą mieli 30 minut więcej). Następnie będą musieli wypełnić ankietę zamieszczoną na końcu arkusza testowego. Będzie ona dotyczyć motywacji wyboru rodzaju wypracowania. Na podstawie wyników diagnozy IBE opracuje oraz udostępni nauczycielom w Bazie Narzędzi Dydaktycznych materiały i narzędzia pomocne w przygotowaniu uczniów do egzaminu. Dodatkowo w drugiej połowie września 2014 r. eksperci IBE przeprowadzą z nauczycielami szkół biorących udział w badaniu warsztaty, na których zostaną omówione wyniki badania i przedstawione rekomendacje. Z arkuszy testowych przygotowanych na potrzeby diagnozy będą mogły skorzystać także pozostałe szkoły ponadgimnazjalne. Będą mogły je pobierać z serwisów internetowych okręgowych komisji egzaminacyjnych dedykowanych dyrektorom szkół. Zmiana formuły egzaminu z polskiego, która nastąpi wiosną 2015 r., dotyczyć będzie zarówno obowiązkowych dla wszystkich maturzystów egzaminów - pisemnego na poziomie podstawowym i ustnego, jak i egzaminu pisemnego na poziomie rozszerzonym, do którego przystępują tylko chętni. Egzamin pisemny na poziomie podstawowym nadal będzie składał się z dwóch części - maturzyści będą musieli rozwiązać test i napisać tekst własny. W przypadku testu w miejsce jednego obszernego tekstu, do którego odnosiły się zadania, pojawi się kilka - dwa, trzy. Zmienia się też zakres zadań. Oprócz zadań na rozumienie tekstów pojawią się zadania wymagające np. napisania streszczenie tekstu oraz zadania sprawdzające świadomość językową maturzysty (rozumianą jako sprawność językową i integralnie z nią związaną zdolność do refleksji teoretycznej nad językiem). Zmianie ulega też formuła dotycząca tekstu własnego. Nadal będzie wybór między pisaniem rozprawki, a analizą tekstu poetyckiego. W przypadku analizy nie będzie jednak podany problem, który powinien maturzysta poruszyć w swoim tekście, będzie tylko ogólne polecenie: zinterpretuj wiersz (zamieszczony w arkuszu egzaminacyjnym), postaw tezę interpretacyjną i uzasadnij ją. W przypadku rozprawki będzie podany problem, którego ma ona dotyczyć. Maturzysta będzie musiał przedstawić swoje stanowisko, uzasadnić je odwołując się do podanego fragmentu tekstu literackiego (zamieszczonego w arkuszu egzaminacyjnym) oraz innych, wybranych przez siebie tekstów kultury (np. tekstu literackiego, obrazu, filmu). Niezależnie od czerwcowej diagnozy próbne pisemne egzaminy maturalne z przedmiotów obowiązkowych (języka polskiego, matematyki i języka obcego) przed przyszłoroczną maturą zaplanowała Centralna Komisja Egzaminacyjna. Przeprowadzone zostaną późną jesienią.