Instytucja skargi nadzwyczajnej została wprowadzona nową ustawą o SN, która weszła w życie 3 kwietnia 2018 r. Przewiduje ona m.in. możliwość składania do Sądu Najwyższego takich skarg na prawomocne wyroki polskich sądów z ostatnich 20 lat. Sprawa rozpoznana w środę była drugą ze skarg nadzwyczajnych wniesionych przez RPO. Trafiła do SN w listopadzie zeszłego roku. Adopcja a dziedziczenie długów SN w składzie dwojga sędziów i ławnika uchylił zaskarżoną przez RPO decyzję jednego z sądów rejonowych i przekazał temu sądowi sprawę do ponownego rozpoznania. W decyzji, która została uchylona przez SN, sąd rejonowy uznał, iż rodzice adopcyjni nie mogą w imieniu dziecka odrzucić spadku. Jak przekazał RPO, w tej sprawie o tym, czy dziecko może przyjąć spadek po biologicznym ojcu, decydował jeden sąd rejonowy w miejscu zamieszkania adoptowanej dziewczynki, zaś o podziale spadku drugi sąd rejonowy w odległym o 300 km miejscu zamieszkania biologicznego ojca. Matka adopcyjna złożyła w imieniu dziecka oświadczenie o odrzuceniu spadku, aby dziecko nie dziedziczyło długów biologicznego ojca. Ale w październiku 2017 r. sąd rejonowy oddalił jej wniosek jako bezprzedmiotowy. "Ewidentny błąd sądu" RPO wskazał jednak, iż ta decyzja sądu była wadliwa. "Uchybienie prawa ma charakter oczywisty i bezsporny. Nie jest ono wynikiem odmiennej wykładni, konsekwencją wyboru jednej z możliwych do przyjęcia interpretacji, lecz ewidentnym błędem sądu" - napisał Adam Bodnar w skardze nadzwyczajnej. Zgodnie bowiem z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, adoptowane dziecko nie dziedziczy po biologicznym rodzicu, jeśli w chwili śmierci tego rodzica orzeczenie o adopcji jest już prawomocne. Tymczasem w tej sprawie tak nie było - orzeczenie o adopcji dziecka stało się prawomocne w grudniu 2013 r., a biologiczny ojciec zmarł zaś pół roku wcześniej. Jednak taka decyzja pierwszego z sądów spowodowała, że w marcu 2018 r. drugi sąd - prowadzący postępowanie spadkowe po zmarłym - stwierdził, że m.in. adoptowane dziecko nabyło spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Orzeczenie to wprawdzie jeszcze się nie uprawomocniło, ale - jak zaznaczał RPO w skardze nadzwyczajnej - kiedy to nastąpi, to "do dziecka może przyjść komornik". Po środowym orzeczeniu SN pierwszy z sądów rejonowych ponownie będzie musiał rozpatrzyć kwestię oświadczenia o odrzuceniu spadku. W marcu i kwietniu br. SN rozpoznał już trzy inne skargi nadzwyczajne wniesione przez RPO - jedną, dotyczącą także wadliwego orzeczenia w sprawie spadkowej, uwzględnił. Z kolei dwie skargi oddalił. Natomiast na początku maja br. SN uwzględnił pierwszą skargę nadzwyczajną, którą skierował Prokurator Generalny. Chodziło o nakaz zapłaty z 2009 r., gdy z pierwotnych około 16 tys. zł odsetki urosły do ponad 1,1 mln zł. Marcin Jabłoński