Rewolucja w Kościele. System znany od 70 lat do zmiany

Nowy rząd zapowiedział zastąpienie Funduszu Kościelnego działającego w Polsce już ponad 70 lat nowym systemem finansowania związków wyznaniowych. Jak wynika z zapowiedzi:

Pracujemy nad takim systemem, który przeniesie obowiązek odprowadzania składek przez osoby duchowne z państwa na poszczególne kościoły lub związki wyznaniowe

---

Projekt likwidacji Fundusz Kościelnego znajdował się już w programie wyborczym Koalicji Obywatelskiej oraz Lewicy. Jednak nie został on ujęty w umowie koalicyjnej. Zastrzeżenia do tego zapisu zgłosiła Trzecia Droga.

Obecnie rząd powołał międzyresortowy zespół, który ma opracować i wdrożyć nowy system regulujący między innymi sprawę finansowania świadczeń emerytalnych i rentowych dla księży. Jak zapowiedział premier Donald Tusk, ma on się w głównej mierze opierać na dobrowolnych odpisach od podatku wiernych. Powołany zespół ma wdrożyć nowy system do 2025 roku.

Pomysł zastąpienia Funduszu Kościelnego innym systemem pojawił się już w latach 2012-2013. Wówczas były już prowadzone rozmowy z Episkopatem, jednak zostały przerwane.

Zanim jakiekolwiek zmiany zostaną wprowadzone w życie, w 2024 roku obowiązują dotychczasowe zasady w kwestii funduszu.

W projekcie budżetu państwa na rok 2024 znalazła rekordowa kwota 257 mln złotych na Fundusz Kościelny.

Projektowane wydatki państwowe można sprawdzić TUTAJ.

Fundusz Kościelny powstał na mocny ustawy z dnia 20 marca 1950 roku. Według ówczesnej władzy miał być budżetem na zabezpieczenie potrzeb duchownych i odbudowę kościołów.

Pieniądze na Fundusz Kościelny miały pochodzić z dochodów otrzymywanych przez państwo z przywłaszczonych majątków ziemskich, ale także ośrodków wypoczynkowych i innych należących do Kościoła. Dochody te miały być rozdzielane proporcjonalnie do zagrabionego majątku.

Według dr hab. Agaty Mirek udzielającej wywiadu dla PAP było to nieprawdą i miało tylko uspokoić opinię publiczną. W rzeczywistości środki te państwo przeznaczało na walkę z Kościołem i ugrupowaniami zakonnymi.

Po zmianie władz w Polsce Fundusz Kościelny został utrzymany i wpisany do budżetu państwa (1990 rok). Był on od tego momentu w całości finansowany przez państwo z powodu braku spisu zawłaszczonych majątków. Miał być on rekompensatą za krzywdy wyrządzone Kościołowi w czasach PRL.

Według ustawy o przejęciu przez państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego z 1950 roku oraz wniesionych do niej poprawek Fundusz Kościelny jest przeznaczany na:

• dofinansowania w 80 proc. ubezpieczeń społecznych, rentownych, chorobowych księży, którzy nie mają opłacanych składek z tytułu np. wykonywania pracy nauczyciela. Na to przeznaczane jest ok. 89-90 proc. Funduszu Kościelnego. Finansowanie obejmuje wszystkich duchownych kościołów i wspólnot religijnych legalnie zarejestrowanych na terenie Polski;  
• konserwację i remonty zabytkowych budynków sakralnych i kościelnych;  
• wsparcie działalności oświatowo-wychowawczej i opiekuńczo-wychowawczej prowadzonej przez Kościół i ugrupowania wyznaniowe, a także działania prowadzone na rzecz walki z patologią;  
• udzielanie duchownym pomocy materialnej i lekarskiej oraz organizowanie dla nich domów wypoczynkowych. 

W ustawie istnieje także zapis o możliwości rozszerzenia celów Funduszu Kościelnego na inne wydatki związane z działalnością charytatywną lub potrzebami Kościoła.

Środki z Funduszu Kościelnego przeznaczone na projekty charytatywne lub odbudowę obiektów sakralnych są wypłacane na podstawie złożonych i zaakceptowanych wniosków. Wniosek taki należy złożyć do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji do Departamentu Wyznań Religijnych oraz Mniejszości Narodowych i Etnicznych. Termin składania wniosków na rok 2024 mijał 23 listopada 2023 roku.

Dofinansowania ubezpieczeń są przyznawana na podstawie list duchownych zgłaszanych przez Kościół i związki wyznaniowe. Według informacji przekazanych przez "Rzeczpospolitą" do wpisania na listę potrzebne jest jedynie potwierdzenie władz Kościoła lub związków religijnych, a samo MSWiA oraz ZUS nie dysponuje informacjami na temat przynależności duchownych, za których odprowadzane są składki.