Europejską kartę ubezpieczenia zdrowotnego, która potwierdza ubezpieczenie zdrowotne, można otrzymać nieodpłatnie w oddziale wojewódzkim NFZ. EKUZ uprawnia do korzystania z opieki medycznej w niezbędnym zakresie, czyli do tzw. rzeczowych świadczeń zdrowotnych, które stają się niezbędne z przyczyn medycznych, w czasie pobytu w innym państwie członkowskim UE/EFTA. Decyzję o tym, czy dane świadczenie jest niezbędne, każdorazowo podejmuje lekarz przyjmujący w państwie pobytu. Zgodnie z przepisami unijnymi celem tych świadczeń jest "umożliwienie ubezpieczonemu pacjentowi kontynuowania pobytu w innym państwie członkowskim UE/EFTA w warunkach bezpiecznych dla zdrowia i zapobieżenie przymusowemu powrotowi do miejsca stałego zamieszkania lub państwa ubezpieczenia przed końcem planowanego pobytu w celu uzyskania leczenia". Możliwość korzystania ze świadczeń zdrowotnych z kartą EKUZ nie dotyczy więc planowych zabiegów, ale leczenia w nagłych sytuacjach. Warto jednak pamiętać, że świadczenia medyczne udzielane są zgodnie z zasadami obowiązującymi w państwie pobytu. Oznacza to, że posiadacz EKUZ może korzystać z takich samych procedur medycznych, jakie dotyczą ubezpieczonych w danym kraju. Jednak oznacza to również konieczność dopłaty w wielu krajach, gdzie pacjenci pokrywają część kosztów leczenia. Np. odwiedzając Belgię należy się spodziewać, że za leczenie ambulatoryjne i stomatologiczne pacjent płaci pełną cenę, a potem może ubiegać się o zwrot części kosztów w lokalnej kasie chorych. Zwraca ona koszty pomniejszone o udział własny pacjenta, który w przypadku porad lekarskich i leczenia stomatologicznego wynosi 25-40 proc. Informacje o zasadach obowiązujących w poszczególnych państwach członkowskich UE/EFTA znajdują się na stronie internetowej www.ekuz.nfz.gov.pl W przypadku, gdy mimo okazania karty EKUZ, pacjent poniesie za granicą opłaty za świadczenia, które w danym kraju są realizowane w ramach powszechnego ubezpieczenia, wówczas po powrocie do Polski może ubiegać się w NFZ o zwrot tych wydatków. Wówczas należy zachować oryginalne dowody zapłaty i rachunki. Ponadto wiele firm ubezpieczeniowych oferuje ubezpieczenia turystyczne, które obejmują m.in. organizację i pokrycie kosztów leczenia, jeśli ubezpieczony zachoruje lub ulegnie nieszczęśliwemu wypadkowi podczas zagranicznych wakacji. Jeżeli ktoś zdecyduje się spędzić urlop w Polsce, także nie powinien obawiać się trudności z dostępem do opieki zdrowotnej w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w NFZ. Osoba ubezpieczona może udać się do dowolnej przychodni, która ma kontrakt z NFZ i tam ma prawo skorzystać bezpłatnie ze świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej. Potwierdzenie ubezpieczenia odbywa się w systemie Elektronicznej Weryfikacji Uprawnień Świadczeniobiorcy po podaniu numeru PESEL. W godz. 18-8 oraz w soboty, niedziele i święta należy korzystać z pomocy przychodni i gabinetów, które mają kontrakt na udzielanie świadczeń w ramach nocnej i świątecznej opieki lekarskiej, zaś w przypadku złamania czy oparzenia pacjent powinien zgłosić się do szpitalnej izby przyjęć lub szpitalnego oddziału ratunkowego. Rodzice, którzy wysyłają dzieci na wakacje z dziadkami lub innymi krewnymi, powinni natomiast napisać opiekunom upoważnienie do wyrażania zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych dziecku. Wiele wskazówek dotyczących korzystania z opieki zdrowotnej podczas wakacji można znaleźć w poradniku przygotowanym przez biuro Rzecznika Praw Pacjenta. Można znaleźć go na stronie internetowej: http://www.bpp.gov.pl/gfx/bpp/userfiles/_public/edukacja_-_poznaj_swoje_prawa/wpp2013.pdf Poradnik w formie ulotki zawiera m.in. przypomnienie, że jeżeli nasz lekarz podstawowej opieki zdrowotnej jest na urlopie, przychodnia powinna ustalić za niego zastępstwo. Ponadto można tam znaleźć rady w co wyposażyć wakacyjną apteczkę.