Prometeizm to poświęcenie się jednostki dla dobra ogółu. Nazwa ów pojęcia odnosi się do Prometeusza, który z miłości do ludzi wykradł bogom ogień, czym naraził się na ich gniew i straszliwe cierpienia. Został przykuty do skały Kaukazu. Orzeł wyjadał mu wątrobę, która stale odrastała. Prometeuszem kierowała miłość, dzięki której był zdolny do największych poświęceń. Podobną postawę reprezentuje Konrad. Pragnie on szczęścia narodu. Postanawia walczyć samotnie. Czuje się odpowiedzialny za los ojczyzny, utożsamia się z nią. Zdaje sobie sprawę z tego, iż musi zerwać z dotychczasowym życiem, musi przestać skupiać się na sobie i na swoich emocjach. Zmiana imienia jest zaprzysiężeniem wierności nowej idei. Konrad odrzuca przeszłość, nie może rozpraszać się tym, co już było. Teraz ma do wykonania coś znacznie ważniejszego, zadanie, które przekracza możliwości zwykłego śmiertelnika. Konrad próbuje też zmierzyć się z Bogiem, z Autorytetem i niezwykłą Mocą. Mesjanizm to teoria, która głosi wyjątkowe posłannictwo jakiegoś narodu. Nazwa ta pochodzi od hebrajskiego słowa "mesjasz" - zbawca, odkupiciel. To koncepcja o korzeniach judaistycznych. Polska jest tu przedstawiona jako naród wybrany, który ma do wypełnienia ważną, dziejową misję. Ma być wybawicielem krajów Europy z niewoli, na obywateli nakłada obowiązek ofiarnej walki o niepodległość. Mesjanizm narodowy zawarty w "Widzeniu Księdza Piotra" zasługuje na szczególną uwagę. Zakonnik widzi dzieje Polski ułożone na wzór dziejów Chrystusa. Cierpienie polskiego narodu ma zbawić inne ludy. Ksiądz Piotr dostrzega młodzież wywożoną na katorgę, zauważa wśród nich przyszłego zbawiciela ojczyzny, który ocaleje i odmieni los kraju: "Patrz - ha! - To dziecię uszło - rośnie - to obrońca! Wskrzesiciel narodu! Z matki obcej; krew jego dawne bohatery, A imię jego będzie czterdzieści i cztery". Zakonnik widzi też naród polski, który dźwiga krzyż (ramiona krzyża to zaborcze państwa), ma bowiem zostać ukrzyżowany. Gal (Francus) umywa ręce od cierpienia Polski, Rakus (Austriak) poi ją octem, Borus (Prusak) żółcią, a Moskal przebija jej bok (znak ciosu, jakim było powstanie). Naród polski opłakiwany jest przez Matkę Wolność, która kojarzy się z Maryją przeżywającą cierpienia Syna. Trzecia wizja Księdza Piotra to prorocza wizja zmartwychwstania i wniebowstąpienia Polski. Nadzieja, że cierpienie ojczyzny nie pójdzie na marne, że Polska odrodzi się, miała podtrzymywać na duchu Polaków, załamanych klęską powstania.