Prof. Grażyna Świątecka i prof. Andrzej Nowak odznaczeni Orderem Orła Białego

W uznaniu znamienitych zasług w upowszechnianiu wiedzy historycznej i propagowaniu wartości patriotycznych, za osiągnięcia w dziedzinie nauk humanistyczno-społecznych i popularyzowanie polskiej myśli naukowej na świecie, Orderem Orła Białego odznaczony został Andrzej Nowak - historyk, publicysta, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Polskiej Akademii Nauk, autor m.in. monumentalnych "Dziejów Polski".

W uznaniu znamienitych zasług w upowszechnianiu idei wrażliwości na potrzeby drugiego człowieka i bezinteresownej pomocy, za osiągnięcia w podejmowanej z pożytkiem dla kraju pracy zawodowej i służbie społeczeństwu polskiemu, Orderem Orła Białego odznaczona została Grażyna Świątecka - profesor medycyny, kardiolog, twórczyni Telefonu Zaufania "Anonimowy Przyjaciel", prezes Polskiego Towarzystwa Pomocy Telefonicznej.

Prof. Grażyna Świątecka - profesor medycyny, kardiolog, internistka - przez wiele lat była przewodniczącą Sekcji Stymulacji Serca i Elektrofizjologii Klinicznej Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.

Była twórcą i wieloletnim kierownikiem II Kliniki Chorób Serca AMG. Pod jej kierunkiem Klinika stała się jednym z głównych ośrodków w kraju zajmujących się elektroterapią serca. To największy ośrodek w Polsce Północnej specjalizujący się w implantacjach stymulatorów serca, kardiowerterów-defibrylatorów serca i zabiegach ablacji podłoża zaburzeń rytmu serca. Pod jej kierunkiem wykształciło się tu wielu znakomitych specjalistów-kardiologów.

Pod redakcją prof. Świąteckiej opracowano m.in. polskie standardy postępowania w elektroterapii serca. Profesor Świątecka należy do grona kilkunastu polskich kardiologów, których prace naukowe uzyskały najwyższy indeks cytowań (powyżej 1000) w literaturze zagranicznej.

Profesor Świątecka była inicjatorką powołania w 1994 r. miesięcznika "Elektrostymulacja i Elektrofizjologia Serca", potem "Folia Cardiologica", drugiego - obok "Kardiologii Polskiej" - ważnego czasopisma naukowego z zakresu kardiologii w naszym kraju i organu Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Od czasu powstania tego pisma prof. Świątecka pełniła do 2006 roku funkcję redaktora naczelnego tego pisma.

Prof. Świątecka przez długie lata kierowała Gdańskim Telefonem Zaufania "Anonimowy Przyjaciel", który założyła w 1967 r., wspólnie z prof. Tadeuszem Kielanowskim, jako pierwszą w Polsce placówkę tego rodzaju. Jest również współzałożycielką i prezeską Polskiego Towarzystwa Pomocy Telefonicznej.

Historyk, prof. Andrzej Nowak

Andrzej Nowak urodził się 12 listopada 1960 r. w Krakowie. Już sam pejzaż miasta od najmłodszych lat mógł wywierać na niego wpływ - mieszkał bowiem na krakowskich Oleandrach - w miejscu historycznej zbiórki strzelców z I Kompanii Kadrowej Józefa Piłsudskiego, którzy dali początek Legionom Polskim, a swoim wysiłkiem zbrojnym w latach I wojny światowej przyczynili się do odzyskania niepodległości w 1918 r.

Na ul. Oleandry mieszkał od urodzenia trzydzieści lat. "Grałem na boisku szkoły pedagogicznej, sąsiadującej z moim domem. Piłka zawsze wypadała za mur i lądowała na postumencie zwalonego przez Niemców pomnika Grunwaldzkiego. To robiło na mnie wrażenie" - wspominał w rozmowie z tygodnikiem "Niedziela", opowiadając też o sierpniowych widokach na przystanku tramwajowym przy ul. Oleandry, gdzie spotykali się staruszkowie legioniści.

Dziejami Polski zainteresował się m.in. dzięki pedagogowi i historykowi prof. Markowi Eminowiczowi, który przygotowywał go do olimpiad szkolnych z historii. Od wczesnych młodych lat wiedział, że Polska jest zniewolona przez Związek Sowiecki, a kontakty z opozycją nawiązał w 1977 r. po śmierci Stanisława Pyjasa. "Wtedy też po raz pierwszy wymienialiśmy jakieś ulotki, w trakcie olimpiady historycznej. Czytałem również biuletyny KOR, ROPCiO. Czasem udało mi się zdobyć +Kulturę+ paryską. Ciągle słuchaliśmy Radia Wolna Europa" - opowiadał.

Kartę opozycyjną życiorysu Nowaka przedstawia Instytut Pamięci Narodowej, w którym profesor zasiada w Kolegium - złożonym z historyków i działaczy opozycji demokratycznej w PRL. "Od 1980 r. zaangażowany w niezależną działalność publicystyczną (współpracował m.in. z podziemną 'Arką', 'Miesięcznikiem Małopolskim', 'Alternatywami', 'Tumultem'); w latach 1991-1994 redaktor naczelny +Arki+, a od 1995 r. do 2013 r. - dwumiesięcznika 'Arcana'. W latach 1980-1981 członek Konwentu NZS na UJ. W stanie wojennym współorganizator tzw. Wolnego Uniwersytetu Jagiellońskiego, prowadzącego wykłady z tematów zakazanych dla grup robotniczych; współpracownik Chrześcijańskiego Uniwersytetu Robotniczego, zorganizowanego przez ks. Kazimierza Jancarza w Mistrzejowicach-Nowej Hucie. W 1988 r. uczestnik I Międzynarodowej Konferencji Praw Człowieka w Nowej Hucie, a w 1990 roku II Konferencji - w Leningradzie. W 1989-1991 członek Komisji +Solidarności+ w Bibliotece Jagiellońskiej" - przypomina Instytut.

Publikując w podziemnej "Arce" Andrzej Nowak stał się specjalistą od spraw sowieckich. W tym samym czasie, bo w 1982 r., rozpoczął studia doktoranckie w Instytucie Historii PAN w Warszawie. Promotorką jego pracy doktorskiej pt. "Rosja w publicystyce obozu demokratycznego Wielkiej Emigracji (1831-1849) ", ukończonej w 1990 r., była prof. Wiktoria Śliwowska - specjalistka od historii Rosji i Polski w XIX w.

W pracy naukowej prof. Nowak zajmuje się głównie historią polityczną i myślą polityczną Europy Wschodniej XIX-XX w. Interesują go także studia porównawcze nad imperiami, pamięć kulturowa w Europie Wschodniej i geopolityka.

"Rosja spogląda na Polskę jako kraj, który albo może należeć do rosyjskiej strefy wpływów, jest podporządkowany Moskwie, albo jest wrogiem. Nie ma możliwości innego spojrzenia z rosyjskiej perspektywy na Polskę. To bardzo smutna lekcja historii. Nie udało się do tej pory stworzyć takich okoliczności, takich możliwości, żeby Rosja zmieniła w tym względzie swoje stanowisko" - ocenił podczas niedawnego spotkania w Ambasadzie Polskiej w Berlinie.

Prof. Nowak kieruje pracami Zakładu Historii Europy Wschodniej w Instytucie Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ponadto kieruje Zakładem Historii Europy Wschodniej i Studiów nad Imperiami XIX i XX w. w Instytucie Historii PAN, którego głównym przedmiotem badań jest Imperium Rosyjskie i narody Europy Wschodniej; dziedzictwo imperium sowieckiego w Europie Wschodniej m.in. w aspekcie geopolitycznym oraz historia Polaków w Imperium Rosyjskim w XIX w.

W latach 1991-94 Nowak był redaktorem naczelnym wywodzącego się z podziemnego ruchu wydawniczego czasopisma "Arka", a od 1994 do 2012 r. był redaktorem naczelnym dwumiesięcznika polityczno-kulturalnego "Arcana". Ponadto był prezesem Rady Nadzorczej Spółki Polskie Radio Kraków S.A. (1993-95); członkiem Rady Programowej Polskiego Radia S.A. w Warszawie (1997-2001).

Andrzej Nowak był także członkiem Honorowego Komitetu Poparcia Lecha Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich 2005. Wielokrotnie uczestniczył w organizowanych przez prezydenta Kaczyńskiego seminariach w Lucieniu. W wyborach prezydenckich w 2010 r. udzielił poparcia Jarosławowi Kaczyńskiemu. W październiku 2015 r. został członkiem Narodowej Rady Rozwoju powołanej przez prezydenta Andrzeja Dudę.

Jest autorem ponad 30 książek m.in. "Polska i trzy Rosje. Polityka wschodnia Józefa Piłsudskiego", "Pierwsza zdrada Zachodu. 1920 - zapomniany appeasement", trzytomowe "Dzieje Polski" czy "Metamorfozy Imperium Rosyjskiego 1721-1921. Geopolityka, ody i narody" - wykładał gościnnie na wielu uczelniach m.in. w USA (Harvard), Wielkiej Brytanii (Cambridge), Kanadzie (University of Toronto), a także w Brnie, Tokio, Dublinie, Florencji.

Jest także laureatem wielu nagród, m.in. Nagrody Rektora UJ za wybitne osiągnięcia naukowe (2009 i 2010), trzykrotnie Nagrody KLIO za najlepszą książkę historyczną (w latach: 1995, 1998, 2001). Był także laureatem programu "Mistrz" Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w 2011 r.

W 2012 r. wraz z amerykańskim historykiem Timothy'm Snyderem został laureatem Nagrody im. Jerzego Giedroycia, przyznawanej przez dziennik "Rzeczpospolita". W uzasadnieniu nagrody podano, ze została ona przyznana za "poszerzanie perspektywy geopolitycznej". "W jego osobie znajdujemy jednego z najznamienitszych historyków, łączących pracę naukową z zaangażowaniem w sprawy publiczne" - powiedział wówczas w laudacji historyk prof. Marek Kornat.

W czerwcu 2019 r. prof. Nowak został także laureatem Nagrody im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego. "Nagrodziliśmy jednego z najwybitniejszych intelektualistów współczesnej Polski" - powiedział podczas uroczystości prezes PiS Jarosław Kaczyński.

"Dążenie do prawdy i sprawiedliwości wobec naszej przeszłości, wobec nas samych i tych, którzy wokół nas żyją, wydaje mi się tym, co spaja historię, politykę, tym co buduje Rzeczpospolitą" - mówił laureat, dodając, że "tożsamość jest matką wspólnoty i społeczeństwa". "To właśnie lekcja historii, pamięci, nawracanie do niej, ożywianie przez kolejne wydarzenia, szczęśliwe i smutne, ale rozpatrywane właśnie w ciągu, który nadaje sens tożsamości - to jest coś, co naszą wspólnotę buduje i zapomnienie o czym sprawiłoby, że stalibyśmy się nikim" - podkreślił profesor.

Również w 2019 r. prof. Andrzej Nowak znalazł się wśród pięciu nominowanych do Nagrody Mediów Publicznych w kategorii Słowo.