Co roku od 1 do 10 grudnia odbywają się Dni Walki z Gruźlicą i Chorobami Płuc. Przy tej okazji przypomina się o konieczności systematycznej kontroli płuc. Wcześnie wykryte choroby mogą być skutecznie leczone. Gruźlica jest chorobą zakaźną, może zaatakować praktycznie każdy narząd (np. gruźlica węzłów chłonnych, gruźlica stawów i kości, bardzo groźna gruźlica opon rdzeniowo-mózgowych u dzieci) lub wiele z nich jednocześnie (postać rozsiana). Statystycznie najczęściej jednak gruźlica atakuje płuca. Gruźlicą można się zarazić przez bliski kontakt, na przykład długotrwałe przebywanie w pomieszczeniu z osobą, która kaszle, odkrztusza, mówi lub głośno się śmieje - wtedy prątki gruźlicy krążą w powietrzu i wraz z ich wdychaniem dochodzi do zakażenia. Eksperci podnoszą, że połowa osób zakażonych prątkiem gruźlicy rozwija chorobę w ciągu pierwszych dwóch lat od zakażenia. W pozostałej części przypadków występuje tzw. zakażenie utajone (latentne) - ryzyko zachorowania rozkłada się na kilkadziesiąt lat i utrzymuje się z tendencją malejącą do końca życia. Dlatego - jak zaznaczają - określając sytuację epidemiologiczną tej choroby w Polsce, należy obserwować trendy wieloletnie. Liczba zachorowań Po drugiej wojnie światowej w Polsce gruźlica była jedną z dominujących przyczyn umieralności. W 1950 r. zmarło z jej powodu 26 tys. osób, w tym ponad 3 tys. dzieci do 14 lat. W latach 1957-1959 (systematyczne dane o zachorowalności na gruźlicę w Polsce są dostępne od roku 1957) zapadalność na tę chorobę wynosiła około 300 na 100 tys. mieszkańców. W 2017 r. zapadalność na gruźlicę wyniosła 15,1 przypadków na 100 tys. ludności. Zgodnie z definicją Europejskiego Centrum do Spraw Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) taką zapadalność - czyli mniejszą niż 20 zachorowań na 100 tys. osób, określa się jako niską. Przy zapadalności poniżej 10 osób na 100 tys. można mówić o zbliżaniu się do fazy eliminacji choroby. Od pierwszego stycznia do 30 czerwca br. - według wstępnych danych - zanotowano w Polsce 2669 przypadków gruźlicy. W roku 2017 r. - 5787 przypadków; w 2016 r. - 6444, w 2015 r. - 6430, w 2014 - 6698, w 2013 r. - 7250, w roku 2012 - 7542, zaś w 2011 - 8478. W 2017 r. zarejestrowano 5787 zachorowań na gruźlicę. Najwyższa zapadalność (44,9 proc.) wystąpiła wśród osób dorosłych (od 45 do 64 lat), przy niskiej liczbie nowych przypadków zachorowań u dzieci i młodzieży (68 przypadków), wśród których zapadalność jest prawie 10-krotnie niższa niż w populacji ogólnej. Kto choruje? W Polsce na gruźlicę chorują głównie osoby w wieku podeszłym. "Wynika to z faktu, iż w czasach, gdy sytuacja epidemiologiczna gruźlicy była znacznie gorsza niż obecnie, duża część populacji została zakażona prątkiem gruźlicy. Zachorowania na gruźlicę są w dużym odsetku wynikiem reaktywacji zakażenia wcześniejszego, co uniemożliwia szybką eliminację choroby w populacji" - wyjaśnia rzecznik Głównego Inspektoratu Sanitarnego Jan Bondar. W 2017 r. najwyższą zapadalność na gruźlicę zarejestrowano w województwach: lubelskim, śląskim i mazowieckim, najniższą w województwach: wielkopolskim, warmińsko-mazurskimi i zachodniopomorskim. Wzrost zapadalności w porównaniu z rokiem poprzednim zarejestrowano w województwach: wielkopolskim, podlaskim, lubelskim i lubuskim. "Napływ osób z krajów sąsiadujących o dużym rozpowszechnieniu gruźlicy, takich jak Ukraina, może wpłynąć na sytuację epidemiologiczną w województwach (lubelskim, podlaskim - PAP) a co za tym idzie na sytuację gruźlicy w kraju" - przekazał rzecznik GIS. Wśród chorych na gruźlicę zarejestrowanych w 2017 r. było 108 cudzoziemców, w większości - 74 osoby - w wieku od 20 do 44 lat. Największą grupę - 31 osób - stanowili przybysze z Ukrainy. Gruźlicę wywołaną przez prątki oporne na co najmniej jeden lek przeciwprątkowy stwierdzono u 122 osób. Gruźlicę wielolekooporną stwierdzono u 44 chorych, w tym u 12 cudzoziemców (w 2016 r. było takich osób 46, w tym 10 cudzoziemców, w 2015 r. było takich osób 33, w tym czterech cudzoziemców). Szczepionka przeciw gruźlicy Szczepionkę przeciw gruźlicy wynaleziono w 1921 r. W Polsce szczepienie przeciw tej chorobie jest obowiązkowe. Program szczepień ochronnych na rok 2019 przewiduje, że szczepienie przeciw gruźlicy może być wykonywane przed wypisaniem dziecka z oddziału noworodkowego, czyli przed wyjściem ze szpitala. Obecnie, generalne zalecenie jest takie, że powinno być wykonane w ciągu 24 godzin od urodzenia dziecka. W przypadku noworodków i małych dzieci szczepienie pozwala ustrzec się przed najgroźniejszymi postaciami choroby, prowadzącymi często do śmierci.