Marian Filar urodził się 6 października 1942 r. w Krośnie, gdzie ukończył Liceum Ogólnokształcące. Następnie uczęszczał do Pomaturalnego Technikum Górniczego, pracując w kopalni węgla kamiennego. "Praca pod ziemią dla człowieka z humanistycznym zacięciem, który miał głowę w chmurach, to była solidna nauka prawdziwego życia. W kopalni życiowo okrzepłem" - wspominał profesor po latach. W 1967 r. Filar ukończył studia na Wydziale Prawa i Administracji UMK, z którym związał całą swoją karierę zawodową. Odbył także aplikację sądową. Doktorat uzyskał w 1972 r., habilitację w 1977 r., a tytuł profesora w 1988 r. W latach 1987-1990 był dziekanem Wydziału Prawa i Administracji, a w latach 1990-1993 prorektorem UMK do spraw studenckich. Prof. Filar specjalizował się w prawie karnym i polityce kryminalnej. Był autorem niezwykle cenionych komentarzy do Kodeksu karnego, ponad 180 prac m.in. z zakresu prawa medycznego i przestępstw na tle seksualnym oraz podręczników akademickich. Wielokrotnie przebywał w zagranicznych uczelniach na stypendiach i jako wykładowca. Był współautorem wielu zmian w polskim prawie karnym. W latach 1997-2000 był wiceprzewodniczącym Trybunału Stanu. Na początku lat 90. zaangażował się w działalność polityczną. Był działaczem i członkiem władz krajowych Kongresu Liberalno-Demokratycznego i Unii Wolności. W latach 2007-2011 był posłem z listy Lewica i Demokraci. W 2006 r. bezskutecznie kandydował na prezydenta Torunia. Był prezesem Toruńskiego Towarzystwa Naukowego. Ceniony był przez studentów i czytelników jego felietonów, zamieszanych w prasie lokalnej za poczucie humoru. Potrafił prosto i obrazowo mówić o sprawach trudnych. Odchodząc na emeryturę otrzymał tytuł honorowego profesora UMK, a miasto Toruń uhonorowało go upamiętnieniem w Piernikowej Alei Gwiazd na Starym Mieście.