Na jakie bezpłatne badania może skierować lekarz rodzinny? Pełna lista

Lekarz POZ zleca choremu badania diagnostyczne, które są konieczne do wykonania w związku z prowadzonym leczeniem. Może skierować pacjenta na badania dotyczące diagnostyki laboratoryjnej, obrazowej i nieobrazowej. Skierowanie uprawnia do wykonania badań bezpłatnie. Natomiast, to lekarz decyduje, czy takie skierowanie choremu wydać i czy są do tego wskazania medyczne. Nie wydaje się skierowań na żądanie pacjenta.

Należy też pamiętać, że jeśli lekarz odmówi wystawienia skierowania na badania, warto zapytać na jakiej podstawie. 

Pacjent może także zażądać opinii innego lekarza lub złożyć wniosek do kierownika przychodni, by inny lekarz ocenił, czy odmowa wystawienia skierowania była zasadna. 

Lekarz rodzinny, który może nam wystawić skierowanie na bezpłatne badania, musi mieć podpisaną umowę z NFZ. Badania, na które zostaniemy skierowani, są wykonywane w laboratoriach lub pracowniach, z którymi przychodnia ma podpisaną umowę.

Wykaz badań, na które może skierować pacjenta lekarz rodzinny, jest ściśle określony w rozporządzeniu ministra zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej. Aktualnie obowiązuje rozporządzenie z 15 lipca 2022 roku i zgodnie z nim lekarz POZ może skierować na:

• badania hematologiczne: morfologia krwi obwodowej z płytkami krwi, morfologia krwi obwodowej z wzorem odsetkowym i płytkami krwi, retikulocyty, odczyn opadania krwinek czerwonych (OB).
• badania biochemiczne i immunochemiczne: sód, potas, wapń zjonizowany, żelazo, żelazo - całkowita zdolność wiązania (TIBC), stężenie transferryny, stężenie hemoglobiny glikowanej (HbAlc), mocznik, kreatynina, glukoza, test obciążenia glukozą, białko całkowite, proteinogram, albumina, białko C-reaktywne (CRP), kwas moczowy, cholesterol całkowity, cholesterol-HDL, cholesterol-LDL, trójglicerydy (TG), bilirubina całkowita, bilirubina bezpośrednia, fosfataza alkaliczna (ALP), aminotransferaza asparaginianowa (AST), aminotransferaza alaninowa (ALT), gammaglutamylotranspeptydaza (GGTP), amylaza, kinaza keratynowa (CK), fosfataza kwaśna całkowita (ACP), czynnik reumatoidalny (RF), miano antystreptolizyn O (ASO), hormon tyreotropowy (TSH), antygen HBs-AgHBs, VDRL, FT3, FT4, PSA - Antygen swoisty dla stercza całkowity
• badania układu krzepnięcia: wskaźnik protrombinowy (INR), czas kaolinowo-kefalinowy (APTT), fibrynogen
• badania moczu: ogólne badanie moczu z oceną właściwości fizycznych, chemicznych oraz oceną mikroskopową osadu, ilościowe oznaczanie białka, ilościowe oznaczanie glukozy, ilościowe oznaczanie wapnia, ilościowe oznaczanie amylazy
• badania kału: badanie ogólne, pasożyty, krew utajona - metodą immunochemiczną
• badania mikrobiologiczne: posiew moczu z antybiogramem, posiew wymazu z gardła z antybiogramem, posiew kału w kierunku pałeczek Salmonella i Shigella
• badanie elektrokardiograficzne (EKG) w spoczynku.
• diagnostyka ultrasonograficzna: USG tarczycy i przytarczyc, USG ślinianek, USG nerek, moczowodów, pęcherza moczowego, USG brzucha i przestrzeni zaotrzewnowej, w tym wstępnej oceny gruczołu krokowego, USG obwodowych węzłów chłonnych
• zdjęcia radiologiczne: zdjęcie klatki piersiowej w projekcji AP i bocznej, zdjęcia kostne - w przypadku kręgosłupa, kończyn i miednicy w projekcji AP i bocznej, zdjęcie czaszki, zdjęcie zatok, zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej
• badania endoskopowe: gastroskopia, kolonoskopia.

Niektóre badania lekarz rodzinny może wykonać na miejscu. To m.in. CRP, które pozwoli stwierdzić stan zapalny u dziecka oraz test wykrywające paciorkowce odpowiedzialne za anginę. 

Od 1 lipca 2022 roku lekarze POZ mogą zlecić 9 nowych badań, które wcześniej mogli zlecać tylko lekarze specjaliści. Te badania opłacane są z tzw. budżetu powierzonego. Zgodnie z zarządzeniem NZF 79/2022/DSOZ obowiązują pewne ograniczenia dotyczące ilości zlecanych badań spowodowane ograniczonym budżetem i nie każdy pacjent będzie mógł otrzymać skierowanie. Te badania to:

•                     ferrytyna
•                     witamina B12
•                     kwas foliowy
•                     anty CCP
•                     CRP szybki test ilościowy (populacja do ukończenia 6. roku życia)
•                     przeciwciała anty-HCV
•                     antygen H. pylori w kale - test kasetkowy
•                     antygen H. pylori w kale - test laboratoryjny
•                     strep-test.

Przychodnie, które realizują świadczą opiekę koordynowaną mają rozszerzony zakres badań, które może zlecić lekarz rodzinny na NFZ. Są to badania:  BNP (NT-pro-BNP), albuminuria (stężenie albumin w moczu), UACR (wskaźnik albumina/kreatynina w moczu), antyTPO, antyTSHR, antyTG, EKG wysiłkowe, Holter EKG, Holter RR, USG Doppler tętnic szyjnych, USG Doppler naczyń kończyn dolnych, ECHO serca przezklatkowe, spirometria, spirometria z próbą rozkurczową, biopsja aspiracyjna cienkoigłowa tarczycy celowana do 2 procedur (u dorosłych), biopsja aspiracyjna cienkoigłowa tarczycy celowana  (u dorosłych) co najmniej 3 procedur.

Klaudia Katarzyńska