Motyw arkadii - zaścianek Bohatyrowiczów jest arkadią. Mimo ciężkiej pracy ludzie są tam szczęśliwi. Żyją w harmonii z przyrodą, pielęgnują swe uczucia patriotyczne. Motyw ów występuje w wielu innych pozycjach literackich. Warto tu wymienić: "Biblię" (arkadia - Raj, Eden), "Mitologię" (Arkadia - mityczne miasto, miejsce wiecznego szczęścia), "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza, "Przedwiośnie" Stefana Żeromskiego, "Dolinę Issy" Czesława Miłosza. Motyw cierpienia - Benedykt Korczyński cierpi z powodu braku więzi z żoną i konfliktu z synem. Dla Andrzejowej z kolei życie skończyło się wraz ze śmiercią męża. Cierpienie Justyny Orzelskiej natomiast wynika z poczucia braku własnego miejsca. Ukojenie odnajduje w pracy i dojrzałej miłości do Jana. Motyw cierpienia pojawia się między innymi w: "Hamlecie" Williama Szekspira, "Trenach" Jana Kochanowskiego, "Panu Tadeuszu" Adama Mickiewicza, "Zbrodni i karze" Fiodora Dostojewskiego, "Trylogii" Henryka Sienkiewicza, "Granicy" Zofii Nałkowskiej, "Kartotece" Tadeusza Różewicza. Motyw grobu - mogiła Jana i Cecylii Bohatyrowiczów jest symbolem ciągłości rodu i przedłużenia polskich tradycji. Mogiła powstańców z kolei stanowi symbol wspólnoty, braterstwa, śmierci, ale i odrodzenia. Motyw ów pojawia się w wielu innych pozycjach literackich. Warto tu wymienić: "Biblię", "Antygonę" Sofoklesa, "Dzieje Tristana i Izoldy", "Faraona" Bolesława Prusa, "Chłopów" Władysława Reymonta. Motyw kobiety - Emilia Korczyńska jest "salonową lalką", uosobieniem sztuczności. Jej przeciwieństwem jest Maria Kirłowa - niezależna kobieta, samodzielnie prowadząca gospodarstwo. Justyna Orzelska z kolei decyduje sama o sobie, docenia autentyczność i szczerość uczuć. Motyw ten przeplata się w wielu utworach. Należą do nich między innymi: "Biblia" (w Starym Testamencie: Ewa - pierwsza kobieta, w Nowym Testamencie: Maria - matka Boga, kobieta wybrana), "Mitologia" (Hera - kobieta - władczyni, Demeter - gospodyni całej ziemi, Helena - wzór urody itp.), "Hamlet" Williama Szekspira, "Skąpiec" Moliera (kobieta uzależniona od mężczyzny), "Powrót posła" Juliana Ursyna Niemcewicza (kobieta próżna - Starościna Gadulska), "Nie - boska komedia" Zygmunta Krasińskiego (Maria - kobieta nieszczęśliwa w małżeństwie), "Chłopi" Władysława Reymonta, "Noce i dnie" Marii Dąbrowskiej. Motyw konfliktu - Benedykt Korczyński jest reprezentantem pokolenia romantyków walczącego w powstaniu styczniowym w 1863 roku. Popada on w konflikt ze swym synem Witoldem, który jest młodym pozytywistą. Oprócz sporu pokoleniowego możemy dostrzec w powieści spór dworu w Korczynie z zaściankiem Bohatyrowiczów. Warto wymienić inne pozycje literackie, w których pojawia się ów motyw: "Mitologia" (choćby spór o Helenę), "Romeo i Julia" Williama Szekspira (spór rodowy), "Romantyczność" Adama Mickiewicza (spór pokoleniowy), "Lalka" Bolesława Prusa (konflikt wewnętrzny głównego bohatera powieści). Motyw przyrody - opisy nadniemeńskich krajobrazów zajmują dużo miejsca w powieści. Przyroda jest drugim domem Bohatyrowiczów. Motyw ten przeplata się w wielu innych pozycjach literackich. Warto tu wymienić choćby: "Biblię", "Mitologię", "Pieśń świętojańską o sobótce" Jana Kochanowskiego, "Do Justyny. Tęskność na wiosnę" Franciszka Karpińskiego, "Świteź" Adama Mickiewicza, "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza, "Lalkę" Bolesława Prusa, "Noce i dnie" Marii Dąbrowskiej. Motyw miłości - miłość Justyny i Jana sytuuje się w centrum powieści Elizy Orzeszkowej, która ukazuje początek i stopniowe narastanie tegoż uczucia. Wynika ono z wzajemnego szacunku i współodczuwania. Pod wpływem miłości Justyna zmienia się. To ona pozwala jej odnaleźć swoje miejsce w świecie, dzięki niej staje się dojrzałą kobietą pragnącą dzielić trudy życia z ukochanym. Miłość Jana i Justyny wznosi się ponad podziałami i konfliktami rodzinnymi, jest tożsama z więzią duchową. Motyw ów przeplata się często w różnorodnych utworach. Warto wymienić choćby: "Romeo i Julia" Williama Szekspira, "Dziady" część IV Adama Mickiewicza, "Kordian" Juliusza Słowackiego, "Lalka" Bolesława Prusa, "Potop" Henryka Sienkiewicza, "Granica" Zofii Nałkowskiej. Motyw powstania - powstanie styczniowe jest symbolem zjednoczenia narodowego, czasem poświęcenia i walki. Dla bohaterów jest przeszłością, ale wciąż żywą i bardzo ważną. Motyw ten pojawia się w wielu innych pozycjach literackich. Warto tu wymienić: "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza, "Wesele" Stanisława Wyspiańskiego, "Lalkę" Bolesława Prusa, "Wierną rzekę" Stefana Żeromskiego. Motyw retrospekcji - powstanie styczniowe jest przeszłością, wspomnieniem. Wpłynęło na losy bohaterów. Motyw ten pojawia się również w następujących pozycjach literackich: "Do gór i lasów" Jana Kochanowskiego, "Giaur" Byrona, "Dziady" część II i IV Adama Mickiewicza, "Konrad Wallenrod" Adama Mickiewicza, "Pan Tadeusz" Adama Mickiewicza, "Ludzie bezdomni" Stefana Żeromskiego, "Wesele" Stanisława Wyspiańskiego, "Granica" Zofii Nałkowskiej i w wielu innych. Motyw wesela - Eliza Orzeszkowa prezentuje wesele Elżuni Bohatyrowiczówny z Franciszkiem Jaśmontem. Jest ono ukazane z całym ceremoniałem: przyśpiewkami, tańcami. Motyw wesela pojawia się w wielu innych dziełach ("Mitologia"; "Iliada" Homera; "Biblia" - "Weselna pieśń dla pomazańca bożego" w Starym Testamencie, wesele w Kanie Galilejskiej przedstawione w Nowym Testamencie; "Sen nocy letniej" Williama Szekspira, "Pan Tadeusz" Adama Mickiewicza, "Chłopi" Władysława Reymonta).