- Bronimy praw sprawców do obrony, ale nie mogą one dominować nad prawami pokrzywdzonego - mówił Czuma, oficjalnie prezentując wytyczne, które wydał w piątek. W jego opinii, pozornie sytuacja pokrzywdzonych w naszym prawie jest dobra, ale w rzeczywistości ofiara przestępstwa często nie wie, jakie ma uprawnienia. - Bywa często, że pokrzywdzeni są traktowani przez prowadzących postępowania jako - przepraszam za wyrażenie - materiał dowodowy. Funkcjonariusze traktują takie osoby instrumentalnie, zdarza się, że ofiara jest intruzem - a powinna być przecież pełnoprawną stroną postępowania - mówił minister. Dlatego wśród wydanych wytycznych powtarzają się takie, które akcentowali również poprzedni ministrowie - np. aby pokrzywdzony był przesłuchiwany tylko raz w całym postępowaniu (jeśli nie ma żadnych nowych okoliczności), czy by byli każdorazowo informowani o uprawnieniach. Szczególną uwagę Czuma zwrócił na wytyczną nr 12, która mówi: "Nie wolno lekceważyć informacji o zagrożeniu pokrzywdzonego i jego najbliższych ze strony sprawcy lub jego otoczenia, a jeśli występuje prawdopodobieństwo realizacji gróźb, należy zapewnić pokrzywdzonemu odpowiednie środki ochrony". Częstsze jej stosowanie zalecił zwłaszcza wobec sprawców z zakazem zbliżania się do swoich ofiar. "Przy przyjmowaniu zawiadomienia o przestępstwie oraz pierwszym przesłuchaniu pokrzywdzonego - niezależnie od pisemnego pouczenia o uprawnieniach - należy udzielać mu dodatkowych ustnych informacji, aby treść pouczenia była zrozumiała (...) Stosowna adnotacja powinna się zawierać w aktach każdej sprawy" - głoszą wytyczne. W innym miejscu minister-prokurator generalny akcentuje, że pokrzywdzony powinien mieć świadomość, jakie skutki i korzyści płyną z tego, iż jest on pełnoprawną stroną postępowania, może być oskarżycielem posiłkowym, mieć pełnomocnika, składać wnioski i mieć wgląd do akt, może też wnieść powództwo cywilne przeciw sprawcy, czy domagać się od państwa pomocy finansowej. "Pokrzywdzonego należy informować o istnieniu organizacji pozarządowych, od których może uzyskać wszechstronne wsparcie, zwłaszcza szybką pomoc finansową" - głosi wytyczna nr 6. Czuma zobligował też śledczych, by w sprawach o przemoc w rodzinie do akt sprawy zawsze były dołączane Niebieskie Karty, a prokurator powinien zawsze informować sąd rodzinny o dostrzeżonych przejawach nieprawidłowego funkcjonowania rodziny, a w szczególności o przejawach demoralizacji dziecka. "Należy ustalać wysokość szkody poniesionej przez pokrzywdzonego (kradzieżą) oraz zamieszczać w akcie oskarżenia dane na ten temat; pominięcie takich danych może być podstawą zwrotu przez sąd aktu oskarżenia do uzupełnienia" - głosi inna wytyczna. W kolejnej Czuma zachęca prokuratorów do korzystania z możliwości kierowania niektórych spraw do mediacji, co pozwala na ugodowe zakończenie sprawy, połączone z naprawieniem przez sprawcę wyrządzonej szkody. Minister uczulił też prokuratorów by reagowali, gdy pokrzywdzony jest przed sądem pytany o sprawy nie związane z istotą procesu, a naruszające jego godność - np. o życie intymne. "Do akt podręcznych (śledztwa) powinny być dołączone notatki służbowe osoby prowadzącej postępowanie dotyczące działań podjętych na rzecz pokrzywdzonego" - głosi ostatnia wytyczna Czumy, na podstawie której od 15 marca wizytatorzy będą kontrolować przestrzeganie praw ofiar przez prokuratorów prowadzących lub nadzorujących śledztwa.