Projekt nowelizacji Prawa o ustroju sądów powszechnych (u.s.p.) oraz innych ustaw, złożony przez grupę posłów PiS, został w środę zamieszczony na stronie internetowej Sejmu. Nowe rozwiązania miałyby wejść w życie - jak zaproponowano - 1 lipca. Projekt zakłada zmianę modelu powoływania prezesów sądów, przesłanek uprawniających do powołania na sędziego sądu apelacyjnego, poszerzenie zakresu sędziowskich oświadczeń majątkowych i losowy przydział spraw. Jak poinformowano, w poselskiej propozycji chodzi m.in. o zmianę modelu powoływania prezesów oraz wiceprezesów "w kierunku zwiększenia wpływu ministra sprawiedliwości na obsadę stanowisk". Według Lubnauer to "bulwersująca sprawa". "Mamy po raz kolejny do czynienia z demontażem fundamentu demokracji jakim są niezależne sądy. I mam wrażenie, że ta ustawa jest niczym innym jak szantażem, ostrzeżeniem, próbą wybierania nacisku na sądy, które sprzeciwiają się poprzedniej ustawie - o Krajowej Radzie Sądownictwa" - powiedziała na czwartkowej konferencji prasowej. Rządowy projekt reformy Krajowej Rady Sądownictwa przewiduje m.in. powstanie w KRS dwóch izb oraz wygaszenie, po 30 dniach od wejścia noweli w życie, kadencji jej 15 członków-sędziów; ich następców wybrałby Sejm. Wygaszeniu ulec miałaby także kadencja rzecznika dyscyplinarnego sądów. Projekt krytykują: opozycja, środowiska sędziowskie, RPO i niektóre organizacje pozarządowe. Według Lubnauer ustawa o KRS "jest niczym innym jak upartyjnieniem sądownictwa, jest przykładem tego, jak PiS chce mieć sędziów z własnego nadania". "Ponieważ sędziowie chcą się przeciwstawić temu, protestować, stąd pojawiła się nowa ustawa, tym razem o prezesach sądów, która jest niczym innym jak szantażowaniem środowiska sędziowskiego" - powiedziała posłanka Nowoczesnej. "Nie mam żadnych wątpliwości, że Polska potrzebuje niezależnego sądownictwa; wszyscy Polacy potrzebują poczucia, że jak idą do sądu to napotkają życzliwą, ale jednocześnie surową, sprawiedliwą rękę państwa. W momencie, gdy mamy sędziów z nadania PiS (..) możemy mieć pewność, że część ludzi przestanie zgadzać się tym, co zdecyduje sąd. Będziemy mieli do czynienia z czymś, co można nazwać anarchią"- powiedziała Lubnauer. Projekt nowelizacji Prawa o ustroju sądów powszechnych przewiduje m.in., że minister sprawiedliwości będzie mógł powoływać prezesów sądów apelacyjnych, okręgowych i rejonowych bez konieczności uzyskiwania opinii o kandydatach od zgromadzeń ogólnych tych sądów. Dziś prezesów sądów apelacyjnych oraz okręgowych powołuje minister sprawiedliwości, po zasięgnięciu opinii zgromadzeń ogólnych tych sądów. Prezesów sądów rejonowych powołują zaś prezesi sądów apelacyjnych, po zasięgnięciu opinii sędziów danego sądu rejonowego i prezesa przełożonego sądu okręgowego. Przewidziano też zmiany w odwoływaniu prezesów sądów. Dziś prezesi sądów apelacyjnych i okręgowych mogą być odwołani przez ministra sprawiedliwości w toku kadencji w przypadku: rażącego niewywiązywania się z obowiązków służbowych oraz gdy dalsze pełnienie funkcji z innych powodów nie da się pogodzić z dobrem wymiaru sprawiedliwości. Projekt zakłada, że prezesi sądów apelacyjnych, okręgowych i rejonowych mogą być odwołani przez ministra sprawiedliwości w toku kadencji w przypadku: rażącego lub uporczywego niewywiązywania się z obowiązków służbowych; gdy dalsze pełnienie funkcji z innych powodów nie da się pogodzić z dobrem wymiaru sprawiedliwości; stwierdzenia szczególnie niskiej efektywności działań w zakresie pełnionego nadzoru administracyjnego lub organizacji pracy w sądzie lub sądach niższych oraz złożenia rezygnacji z pełnionej funkcji. Poszerzony ma być zakres oświadczeń majątkowych składanych przez sędziów, zaś obowiązkiem składania oświadczeń mieliby zostać objęci także dyrektorzy sądów. Jak wskazano w uzasadnieniu zmiana taka została zaproponowana "w celu zapewnienia jeszcze większej transparentności osób wykonujących zawód sędziego oraz zajmujących się kierowaniem sądami w wymiarze administracyjnym". Projekt dotyczy też "wprowadzenia nowych narzędzi nadzoru zewnętrznego i wewnętrznego nad działalnością administracyjną sądów; wprowadzenia, jako zasady ustrojowej, losowego przydziału spraw sędziom oraz zasady równego obciążenia w sądzie sędziów sprawami".