Klaps to też przemoc

Jak wynika z ubiegłorocznego raportu kampanii "Dzieciństwo bez przemocy", organizowanej przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej oraz Fundację Dzieci Niczyje, ponad 60 proc. rodziców dopuszcza stosowanie kar cielesnych na dzieciach, a prawie 70 proc. przyznaje się do stosowania klapsów.

W tym roku Ministerstwo Pracy przekazało do Sejmu nowelizację ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Jeśli ustawa zostanie przyjęta, zakazane będą wszelkie kary cielesne wobec dzieci, nawet klapsy. Podniosły się głosy sprzeciwu. Zakaz bicia, który obejmowałby także klapsy, poczytano za zbyt daleko idącą ingerencję we władzę rodzicielską, nawet za walkę z rodziną.

Klaps urósł do rangi symbolu władzy rodzicielskiej, bez którego nie sposób dobrze wychować dziecka.

- Oczywiście, że jeden klaps nie jest tragedią, nie pozostawia traumatycznych wspomnień, pokazuje jednak, że rodzice nie są w stanie kontrolować swoich zachowań. Nikt też nie chce rodziców karać za klapsa. Problem w tym, że dla jednego klaps będzie czymś niegroźnym, niczym strzepnięcie kurzu, dla innego uderzeniem z całej siły w chwili silnego wzburzenia. Chodzi o edukację i pokazanie innych sposobów wychowawczych. Bez klapsów można dobrze wychować dziecko! - mówi Maria Keller-Hamela z Fundacji Dzieci Niczyje.

Niestety przemoc ma to do siebie, że może ulegać eskalacji. Jeden klaps przestaje w pewnym momencie wystarczać, trzeba dać dwa, potem trzy, potem ręka już nie wystarcza, sięga się po pasek lub inne narzędzie, które jest pod ręką.

Bo biło się zawsze

Zwolennicy bicia powołują się często na tradycję, bo dzieci były bite od zawsze. Twierdzą, że sami jako dzieci dostawali w skórę od rodziców, a wyrośli na porządnych ludzi, dlaczego więc z tego rezygnować. Twierdzą, że jeżeli dziecko nie będzie dostawało lania, to nie nauczy się dobrego zachowania, nie przyswoi sobie norm społecznych.

Zdaniem psychologów z Fundacji Dzieci Niczyje z biciem jest trochę jak z myciem. Kiedyś ludzie kąpali dzieci raz w tygodniu i było dobrze, dziś dzieci myje się częściej i nikt nie zaprzecza, że jest to lepsze. Najlepiej od razu sobie uświadomić, że nie powinno się bić dzieci. Silniejszemu to po prostu nie przystoi, są inne, bardziej cywilizowane sposoby zdobywania autorytetu.

Jeśli idę ulicą, to nikt nie ma prawa mnie uderzyć, szarpać czy mną potrząsać. Dziecko zaś może być zbite przez rodzica choćby tylko za to, że upiera się, by jeszcze posiedzieć w piaskownicy czy zagapiło się i weszło do kałuży. Jest to o tyle dziwne, że wszystko w imię jego dobra.

Rodzic stosujący przemoc wobec dziecka nie zbuduje z nim zdrowej, pozytywnej i opartej na wzajemnym szacunku relacji. Nie chodzi przecież o to, by dziecko spełniało nasze oczekiwania, tylko ze strachu przed nami i robiło swoje, gdy tylko opiekun zniknie mu z oczu.

- Bicie to najbardziej nieudolna metoda wychowawcza, tymczasem wielu rodziców zawzięcie broni prawa do jej stosowania. Zupełnie nie pojmują, że najczęściej biją z bezradności, bezsilności, by rozładować własne napięcie psychiczne, niepokój, lęk. Bez przemocy fizycznej można się całkowicie obyć, można ją zastąpić choćby rozmową, i próbą zrozumienia, co tak naprawdę nas zdenerwowało w zachowaniu dziecka i co tak naprawdę dzieckiem kierowało. Gdy damy sobie czas i emocje opadną, łatwiej o szukanie rozwiązań. Przyzwalając sobie na przemoc, zamykamy się tym samym na inne, lepsze formy wychowawcze - mówi Maria Keller-Hamela.

Po pierwsze, przykład

Całkowity zakaz bicia dzieci obowiązuje już w 24 krajach. Początkowo akcja spotkała się z głosami sprzeciwu, wróżono wzrost przestępczości wśród nieletnich, większe spożycie alkoholu i narkotyków, ogólne rozpasanie. Z perspektywy czasu okazało się, żadne te negatywne zjawiska nie miały miejsca.

Brak kar cielesnych czy naruszającej godność dziecka przemocy psychicznej wcale nie oznacza bezstresowego wychowywania. Rodzic, który na wszystko pozwala dziecku, burzy jego poczucie bezpieczeństwa, nie daje mu wskazówek, jak funkcjonować w społeczności i respektować normy społeczne, by być akceptowanym i dobrze się czuć.

Nikt nie chce odebrać rodzicom prawa do wychowywania dziecka w duchu swoich norm i wartości, do stawiania granic, egzekwowania zakazów i obowiązków. Jest to jak najbardziej wskazane np. "najpierw lekcje, potem spacer", "zabrałeś nie swoje, musisz oddać", "zniszczyłeś - musisz naprawić" itp. Dziecko nie powinno wchodzić nam na głowę, rodzic powinien być autorytetem i przewodnikiem. Ale najlepszym sposobem wpływania na dziecko jest dawanie dobrego przykładu. Jak wyjaśnimy dziecku, że nie powinno bić innych, jeśli sami je bijemy?

Dzieci nie powinno się nie tylko bić, ale także, co często bywa jeszcze gorsze, upokarzać, wyśmiewać, zastraszać, obrzucać wyzwiskami. Tak wychowuje się pozbawionych własnej wartości dorosłych, nawet psychopatów. Nie każde dziecko łatwo poddaje się wychowywaniu, niektóre są bardziej od innych niecierpliwe, rozkojarzone, płaczliwe, uparte. Trzeba być przygotowanym na kryzys, zdawać sobie sprawę ze słabości dziecka oraz swoich.

Jeśli rodzić nie wytrzyma i uderzy dziecko, powinno to być dla niego sygnałem ostrzegawczym, że przekroczył granicę, że sytuacja go przerosła. Gdy się to powtórzy, trzeba umieć poprosić o pomoc psychologa, pedagoga czy choćby zajrzeć do książek o wychowaniu dzieci, wejść do internetu i poszukać stron poświęconych tym zagadnieniom. Jedną z nich jest strona internetowa www.dobryrodzic.pl. Można tu znaleźć praktyczne porady i materiały edukacyjne, jak wychowywać dziecko bez przemocy. Strona zawiera bazę placówek pomocy z całej Polski. Funkcjonuje na niej także anonimowa poradnia internetowa.

"KOCHAM. NIE BIJĘ"

W całej Polsce trwa właśnie druga edycja kampanii społecznej "Kocham. Nie biję". W tym roku jest ona rozszerzona o trzy hasła: "Kocham. Reaguję", "Kocham. Nie krzyczę" i "Kocham. Mam czas". Kampania jest promowana przez spoty telewizyjne, bezpłatnie emitowane przez stacje telewizyjne takie, jak: Polsat, TVN, TV4, Superstacja, MTV, VIVA oraz spoty radiowe.

Projekt jest widoczny na 3600 billboardach oraz 200 tysiącach plakatów. Pokazując znanych i uśmiechniętych rodziców oraz ich szczęśliwe dzieci, organizator akcji Fundacja Krajowe Centrum Kompetencji chce uświadamiać innym rodzicom, że można i warto wychowywać dzieci bez przemocy i agresji.

Partnerami akcji są: Komenda Główna Policji, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwo Sprawiedliwości, Ministerstwo Zdrowia, Ministerstwo Edukacji Narodowej, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej oraz Rzecznik Praw Dziecka. Kampania wpisana została do Rządowego programu "Ograniczania przestępczości i aspołecznych zachowań" "Razem Bezpieczniej".

Pozwoli to na efektywne reagowanie na każdy przypadek przemocy w rodzinie, zgłoszony za pośrednictwem infolinii o nr 0801 109 801 (infolinia płatna w wysokości jednego impulsu, czyli 0,35 zł z VAT). Dzięki współpracy z Policją wszystkie przypadki wymagające nagłej interwencji będą zgłaszane do jednej z Wojewódzkich Komend Policji, a za ich pośrednictwem do lokalnych jednostek Policji na terenie całego kraju.

Ważne telefony

116 111 - Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży. Obsługiwany jest przez wykwalifikowanych psychologów i pedagogów, którzy potrafią rozmawiać z młodymi ludźmi o ich problemach i są w stanie udzielić im profesjonalnej porady w sytuacjach kryzysowych. Telefon jest bezpłatny ze wszystkich sieci telefonów komórkowych i z telefonów stacjonarnych.

0 800 12 12 12 - Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka. Telefon jest czynny od godz. 8.15 do godz. 20. W tych godzinach dyżurują specjaliści potrafiący nawiązać kontakt z dziećmi i starający się im pomóc. Połączenie jest bezpłatne z telefonów stacjonarnych i z sieci Orange.

Renata Krzyszkowska