Duże zmiany w prawie spadkowym. Oni już nie odziedziczą spadku
W połowie stycznia do Sejmu trafił rządowy projekt zmian w Kodeksie cywilnym. Jego głównym celem jest modyfikacja dotychczasowych przepisów w kwestii prawa spadkowego. Czy jest to sposób na skrócenie postępowań spadkowych? Sprawdź, jakie zmiany szykuje rząd.
Spis treści:
Zmiany w przepisach: Zmniejszenie uprawnionych do spadku w trzeciej grupie
W obowiązujących w Polsce przepisach spadkowych możemy wyróżnić pięć tzw. grup spadkowych. Zaliczają się do nich:
- Małżonek i dzieci
- Małżonek, rodzice, rodzeństwo, zstępni rodzeństwa
- Dziadkowie i zstępni dziadków
- Pasierbowie
- Gmina lub Skarb Państwa
Postulowane przez rząd zmiany mają dotyczyć właśnie trzeciej grupy spadkowej, czyli dziadków. Aktualnie w tym zakresie obowiązują przepisy art. 934 Kodeksu cywilnego, który brzmi:
§ 2. Jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału spadku między zstępnych spadkodawcy.
Rada Ministrów postuluje zmiany w dwóch ostatnich paragrafach oraz dopisanie jednego dodatkowego. Gdy nowelizacja zostanie przyjęta, art. 934 Kodeksu cywilnego będzie brzmiał:
§ 2. Jeżeli którekolwiek z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych.
§ 2'. Jeżeli dziecko któregokolwiek z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych.
Kto nie odziedziczy spadku?
Jaki jest cel zmian postulowanych przez rząd? Przede wszystkim chodzi o ograniczenie możliwości dziedziczenia w trzeciej grupie spadkowej. Teraz szukanie zstępnych dziadków w niektórych przypadkach może trwać bardzo długo, co jest problemem dla długości postępowania spadkowego. Rada Ministrów chce zredukować możliwość praktycznie nieograniczonego dziedziczenia przez dalekich krewnych z linii dziadków.
To właśnie wyłączenie ciotecznych czy stryjecznych wnuków oraz dalszych pokoleń jest wskazywane w uzasadnieniu projektu jako czynnik, który będzie miał kluczowy wpływ na skrócenie długości postępowania spadkowego.
Na jakim etapie są zmiany w prawie spadkowym?
Prace legislacyjne nad zmianą prawa spadkowego rozpoczęły się we wrześniu 2022 roku. Po zgłoszeniu lobbingowym Rada Ministrów zajęła się przygotowywaniem odpowiednich przepisów. W ciągu jednego dnia — 30 września 2022 — zakończono uzgodnienia, konsultacje publiczne oraz opiniowanie. Następnie nowelizacja została przekazana do Komitetu Rady Ministrów do Spraw Cyfryzacji.
Po konsultacjach w komisjach Rady Ministrów projekt został przekazany do Komisji Prawniczej, co miało miejsce 28 listopada 2022. Po potwierdzeniu projektu przez Stały Komitet Rady Ministrów przepisy zostały przyjęte na posiedzeniu Rady Ministrów 20 grudnia 2022 roku i przekazane do Sejmu.
Do niższej izby parlamentu projekt wpłynął 20 stycznia 2023 roku na druku nr 2977. Pięć dni później został skierowany do I czytania, które odbyło się na 72. posiedzeniu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 8 lutego 2023. Przepisy zostały skierowane do pracy w komisji nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach.
Nowe przepisy spadkowe. Kiedy będą obowiązywać?
20 lutego 2023 roku podkomisja Komisji Nadzwyczajnej rozpatrzyła artykuł 1 i 2 proponowanych zmian. Zgodnie z polskim porządkiem legislacyjny wymagane są jeszcze dwa czytania w Sejmie. Następne posiedzenie izby niższej odbędzie się w dniach 7-9 marca, więc jeśli członkowie komisji zdążą z pracami, to mogą się one odbyć właśnie w tych dniach.
Następnie ustawa musi zostać przekazana do Senatu, który w ciągu 30 dni musi podjąć uchwałę o przyjęciu przepisów, wniesieniu poprawek bądź odrzuceniu w całości. Jeśli izba wyższa przyjmie ustawę bez zmian, zostaje ona przedstawiona Prezydentowi.
Należy dodatkowo pamiętać o vacatio legis, czyli okresie "próżnowania ustawy". W Polsce jest to minimalnie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Biorąc pod uwagę, że najbliższe planowane posiedzenie Senatu odbędzie się w dniach 8-9 marca 2023, czyli dwa dni po posiedzeniu Sejmu, przepisy mogą trafić do Kancelarii Prezydenta jeszcze w marcu. Czy nowe prawo spadkowe zacznie obowiązywać jeszcze w kwietniu? Jest to mało prawdopodobne, jednak powinny wejść w życie w 2023 roku.
Czytaj również:
