Duda: Potrzebna zmiana systemu orzecznictwa o niepełnosprawności

Jak przekonywał we wtorek na posiedzeniu senackiej Komisji Rodziny i Polityki Społecznej wiceminister pracy i polityki społecznej oraz pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych Jarosław Duda, obecny system nie jest efektywny, ponieważ są osoby, które pobierają wiele świadczeń na podstawie różnych systemów orzeczniczych.

- Wprowadza to wielką dezorganizację, dlatego system powinien zostać ujednolicony - powiedział Duda. Zaproponował wprowadzenie jednego organu orzekającego w ramach różnych systemów (rentowych, pozarentowych).

Obecnie inne organy orzekają o niepełnosprawności lub jej stopniu, a inne - o prawie do ulg i świadczeń (np. renty).

Wśród zmian w orzecznictwie pozarentowym, które przedstawił wicedyrektor Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych Krzysztof Kosiński, znalazły się m.in.: redefiniowanie stopni niepełnosprawności, zmiana formy funkcjonowania oraz zmniejszenie liczby zespołów orzekających. Reforma miałaby też objąć zmiany w orzekaniu o niepełnosprawności dzieci (m.in. zmianę definicji i podwyższenie wieku z obecnych 16 do 18 lat).

Jak dodał wiceminister zdrowia Igor Radziewicz-Winnicki, należałoby w orzecznictwie w większym stopniu opierać się na kryteriach międzynarodowej klasyfikacji funkcjonalnej ICF (polegającej na tym, że orzeka się na podstawie kryterium sprawności, czyli zdolności do wykonywania pracy, a nie przeszkód w jej wykonywaniu).

Grażyna Kaplińska z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych podkreśliła potrzebę powiązania wszystkich systemów orzekania w celu lepszego przepływu informacji i dokumentacji medycznej. Jej zdaniem ułatwiałoby to pracę lekarzy orzekających, którzy poza wynikiem jednorazowego badania mieliby do dyspozycji także historię chorób pacjenta.

Przewodniczący komisji Mieczysław Augustyn (PO) zaproponował zmianę nazewnictwa w systemie orzekania o niepełnosprawności: zamiast orzekania o niezdolności do pracy, którą uznał za stygmatyzującą, zasugerował orzekanie o stopniu sprawności.

Obecnie o niepełnosprawności orzekają powiatowe zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności - jako pierwsza instancja oraz wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności - jako druga instancja.

Postępowanie orzecznicze, służące ustaleniu niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności, co do zasady jest zespołowe (orzeka zespół) i dwuinstancyjne. Natomiast postępowanie dotyczące ulg i uprawnień jest jednoosobowe (orzeka lekarz) i jednoinstancyjne (nie przysługuje odwołanie do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności).

Obecnie - jak poinformował Duda - orzeczeniem o niepełnosprawności legitymuje się ok. 2 mln osób.