"The Economist": Odwaga Javiera Milei

Interia współpracuje z czołowymi redakcjami na świecie. W naszym cotygodniowym, piątkowym cyklu "Interia Bliżej Świata" publikujemy najciekawsze teksty najważniejszych zagranicznych gazet. Brytyjski "The Economist", z którego pochodzi poniższy artykuł, ukazuje się nieprzerwanie od 1843 r. i należy do najpopularniejszych na świecie magazynów poświęconych tematyce politycznej i biznesowej. Ma opinię jednego z bardziej wpływowych tytułów prasowych na świecie. Tygodnik od samego początku niezmiennie trzyma się liberalnego kursu.

Duża ilość gotówki z Międzynarodowego Funduszu Walutowego pomoże częściowo upłynnić peso. Na każdym kroku czyha jednak wiele innych, politycznych i rynkowych niebezpieczeństw.

- Zamiast mówić o wzroście na poziomie chińskim, świat wkrótce będzie mówił o wzroście na poziomie argentyńskim - grzmiał w telewizji, późnym piątkowym wieczorem Javier Milei.

Jego minister gospodarki właśnie ogłosił program Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW) o wartości 20 mld dolarów (75,5 mld złotych - red.), redukcję kontroli kapitału i przejście na bardziej elastyczny kurs walutowy.

Nie wszyscy w Argentynie mają jednak tak optymistyczne nastawienie do kolejnych zmian. 10 kwietnia - czyli wkrótce po pierwszych doniesieniach o umowie z MFW - kraj sparaliżował zaplanowany wcześniej strajk generalny przeciwko Mileiowskim cięciom wydatków. Lotnisko Jorge Newbery w argentyńskiej stolicy, Buenos Aires, opustoszało. Stanęło metro i pociągi, a nieodebrane śmieci gniły na ulicach.

Wiele spośród 22 poprzednich programów MFW dla Argentyny zakończyło się katastrofą (jej zadłużenie względem funduszu przekracza 40 mld dolarów). Historia Milei uwiarygadnia jednak - do pewnego stopnia - jego zapewnienia, że tym razem będzie inaczej. W grudniu 2023 r. jako nowy argentyński przywódca odziedziczył szalejące wydatki rządowe, rosnącą inflację i węzeł gordyjski kontroli kapitału i kursów walutowych. Natychmiast obciął wydatki, gwałtownie obniżając inflację, a głęboka recesja ustępuje teraz miejsca silnemu wzrostowi.

Stopa ubóstwa Argentyńczyków, która na początku 2024 r. wzrosła do 53 proc., spadła obecnie do 38 proc. - czyli jest niższa niż w chwili objęcia urzędu przez Milei. Teraz argentyński prezydent zajmuje się więc słabszą stroną swojego programu reform: kontrolą kapitału i przewartościowanym peso. Milei nigdy nie był bliżej przekształcenia Argentyny w normalną gospodarkę, jednak jego reformom zagraża globalny chaos gospodarczy i konkurencja polityczna.

Do 14 kwietnia Milei trzymywał na wodzy kontrolę kapitału i kurs wymiany, co początkowo dewaluowało peso o 2 proc. w stosunku do dolara każdego miesiąca. To pozwoliło obniżyć inflację, ale gdy dewaluacja wciąż wynosiła ponad 2 proc. miesięcznie, peso stało się przewartościowane. Kontrola kapitału odstrasza bowiem zagranicznych inwestorów, a "superpeso" doprowadziło do wzrostu kosztów eksportu względem lokalnych towarów. To natomiast skłoniło rynki do obstawiania, że jego wartość spadnie, co z kolei groziło kryzysem. Od połowy marca bank centralny wydał około 2,5 mld dolarów na podtrzymanie kursu wymiany. Do 11 kwietnia jego rezerwy walutowe były na minusie około 7 mld dolarów.

Teraz, popychany i wspierany przez MFW, Milei wykonał kolejny krok. Duży zastrzyk gotówki z MFW - 12 mld dolarów od razu i kolejne 3 mld dolarów w ciągu tego roku - pomoże bankowi centralnemu bronić bardziej elastycznego systemu kursów walutowych.

Argentyńskie rezerwy są dodatkowo zwiększane o 6,1 mld dolarów (ponad 23 mld zł - red.), które mają zostać pożyczone przez banki wielostronne, oraz o linię swapową (umowa pomiędzy dwoma bankami centralnymi - red.) w wysokości 5 mld dolarów z Chinami.

Rozluźniona zostanie też kontrola nad oficjalnym kursem dolara, który będzie teraz mógł się wahać od 1000 do 1400 pesos. Bank centralny będzie natomiast sprzedawał dolary w celu obrony peso tylko wtedy, gdy zbliży się do limitu 1400. A jeśli Argentyńczycy będą wymieniać zbyt wiele pesos na dolary, bank centralny zareaguje soczystymi, wysokimi stopami procentowymi.

Strategia ta jest odważna, z uwagi na towarzyszące jej ryzyko. Do południa 14 kwietnia peso spadło o 12 proc., czyli do 1230 za dolara. Jednak według firmy consultingowej Capital Economics nadal jest przeceniane.

- W pewnym momencie rynek przetestuje górny przedział - przewiduje Martin Redrado, były szef banku centralnego, obecnie pracujący dla Fundación Capital, innej firmy consultingowej. Jak podkreśla, siła reakcji banku centralnego będzie kluczowa.

Rząd w Buenos Aires zmniejszył również kontrolę kapitału, aby ułatwić wyprowadzanie pieniędzy z Argentyny. Pomoże to przyciągnąć zagraniczne inwestycje, ale i zwiększy ryzyko nagłych odpływów. Z tego powodu nadal obowiązują niektóre duże kontrole, m.in. dotyczące miliardów w dawnych zagranicznych dywidendach, które na lata utknęły w kraju.

Reformy powinny ułatwić bankowi centralnemu gromadzenie własnych rezerw, a nie tylko tych pożyczonych mu przez fundusz. Argentyna potrzebuje, aby miały one jakiekolwiek szanse na pożyczanie na globalnych rynkach kapitałowych - co ma ruszyć na początku przyszłego roku, aby pomóc w refinansowaniu długów. Około 19 mld dolarów ma zostać wypłaconych w 2026 r.

Pierwsze sygnały są obiecujące. Po ogłoszeniu porozumienia z MFW argentyńskie obligacje międzynarodowe wzrosły o około 3 proc., co sugeruje, że rynki akceptują ten plan.

Globalny chaos gospodarczy utrudnia jednak jego realizację. Choć Milei ubóstwia prezydenta Stanów Zjednoczonych Donalda Trumpa, wojna handlowa republikanina spowodowała gwałtowny spadek cen ropy naftowej i zagraża cenom produktów rolnych. Osłabia to zyski z dwóch dużych argentyńskich gałęzi eksportu i utrudnia gromadzenie rezerw.

Chaos sprawia również, że niechętni ryzyku inwestorzy, już obawiający się Argentyny, stają się seryjnymi dłużnikami. Być może w ramach rekompensaty, 14 kwietnia Scott Bessent, amerykański sekretarz skarbu, udał się prosto do Argentyny na spotkanie z Milei. Choć jest to jakiś symbol wsparcia, w momencie publikacji tego artykułu nie ogłoszono niczego konkretnego.

Ryzyko dla Milei polega na tym, że jego radykalne reformy mogą prowadzić do inflacji i niebezpiecznych politycznych ruchów. Deprecjacja peso prawie na pewno zwiększy inflację, która już wzrosła do 3,7 proc. miesiąc do miesiąca w marcu, w porównaniu z 2,4 proc. w lutym. Prawdopodobny jest dalszy wzrost do około 5 proc. miesiąc do miesiąca - wynika z danych firmy FMyA.

Milei może mieć więc nadzieję, że cykl ten potrwa jeszcze tylko kilka miesięcy i zakończy się przed październikowymi wyborami uzupełniającymi.

Spadająca inflacja rok do roku to podstawa popularności Milei. Argentyńczycy mogą być więc wściekli, jeśli zamiast spadać, zacznie znowu rosnąć - zwłaszcza że w swoim triumfalnym przemówieniu z 11 kwietnia Milei wieścił, że "inflacja się załamie".

Niebezpieczeństwem dla argentyńskiego przywódcy jest błędne koło, w którym inflacja rośnie, popularność Milei spada, rynki truchleją, więc problemy gospodarcze narastają, a popularność Milei spada jeszcze bardziej itd. Próbując temu zapobiec, rząd obiecał jeszcze bardziej agresywne cięcia wydatków. To natomiast jeszcze bardziej rozgniewa wielu Argentyńczyków, którzy już cierpią i protestują.

Ponadto Milei jest pod presją polityczną. 3 kwietnia Senat odrzucił dwie jego nominacje do Sądu Najwyższego, które kontrowersyjnie próbował przeforsować dekretem. Niedługo potem izba niższa zagłosowała za wszczęciem dochodzenia w sprawie promowania przez Milei w połowie lutego podejrzanej kryptowaluty, której wartość spadła kilka godzin po tym, jak odniósł się do niej w mediach społecznościowych. Skandal kryptowalutowowy podważa bowiem jego narrację o walce ze skorumpowaną "kastą".

Choć wskaźnik poparcia Milei pozostaje wysoki (obecnie 45 proc.), spada od początku roku. Rynki będą uważnie przypatrywać się nadchodzącym wyborom regionalnym i późniejszym wyborom uzupełniającym, w poszukiwaniu jakichkolwiek oznak powrotu rozrzutnych peronistów. Żadna reforma strukturalna nie jest bowiem ważniejsza dla Argentyny niż wycięcie radykalnej peronistycznej polityki gospodarczej - mówi Alejandro Werner z Peterson Institute, waszyngtońskiego think-tanku.

Problem w tym, że Milei brakuje sojuszników. Mimo że jest najwyraźniej związany z partią centroprawicowego byłego prezydenta Mauricio Macriego, i wciąż słychać głosy o zjednoczonym froncie, pojawia się też wiele narzekań. To mogłoby z kolei otworzyć drzwi peronistom zarówno w wyborach miejskich w Buenos Aires, jak i na prowincji.

Wysokie zwycięstwo peronistów w drugim przypadku mogłoby przestraszyć rynki - ostrzega Ignacio Labaqui z firmy badawczej Medley Advisors.

Nawet jeśli wybory uzupełniające pójdą po myśli Milei, nie przyniosą mu tyle władzy, ile by chciał. Podczas gdy jego partia, mająca zaledwie 15 proc. miejsc w izbie niższej i jeszcze mniej w Senacie, liczy na duże zyski, struktura wyborów jest przeciwko nim. Do zdobycia jest bowiem tylko połowa izby niższej i jedna trzecia Senatu.

Milei ma jednak szczęście. Opozycja peronistyczna jest uwikłana w wewnętrzne spory o własne przywództwo. Droga, która pozostała do pokonania pozostaje trudna, lecz jak na razie - co zaskakujące - Milei ma duże szanse na dokonanie transformacji argentyńskiej gospodarki.

-----

Tekst przetłumaczony z "The Economist"© The Economist Newspaper Limited, London, 2025

Tłumaczenie: Nina Nowakowska

Tytuł i śródtytuły oraz skróty pochodzą od redakcji

---