Klejnoty będące elementami skarbu średzkiego najprawdopodobniej zostały ukryte w pierwszej poł. XIV w. Pochodzą prawdopodobnie ze skarbca Luksemburgów, z czasów panowania Karola IV. Władca ten zaciągał pożyczki od żydowskich bankierów w Środzie Śląskiej. Pierwsze elementy skarbu odnaleziono w 1988 r. na wysypisku w Środzie Śląskiej. Złote przedmioty trafiły tam razem z gruzem pochodzącym z prac rozbiórkowych na terenie miasta. Tuż po tym znalezisku sprawą skarbu zainteresowali się archeolodzy. Ostatecznie odnaleziono złote i srebrne przedmioty, które po scaleniu stworzyły unikatowej wartości zespół średniowiecznych klejnotów i monet. Według rzeczniczki Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Anny Kowalów, najcenniejszą częścią skarbu jest korona, której poszczególne segmenty zdobione są kamieniami szlachetnymi. - Poszczególne segmenty korony zdobione są naprzemiennie trójlistnymi plakietami z barwną emalią i dużymi szafirami oraz mniejszymi granatami, akwamarynami, szmaragdami, spinelami, tektytami i perłami. Segmenty zwieńczone są figurami orłów trzymających w dziobach pierścienie i połączone szpilami, z których każda zakończona jest kwiatonem - tłumaczyła Kowalów. Korona jest klejnotem kobiecym zamówionym z okazji ślubu. Wskazuje na to motyw pierścieni, będący oznaką małżeńskiego zobowiązania i symbolem dobrej wróżby. - Prawdopodobnie jej ostatnią właścicielką była Blanka de Valois, pierwsza żona Karola IV, zmarła w 1348 r., a więc niedługo przed domniemanym czasem ukrycia i utraty skarbu - powiedziała Kowalów. Wyjątkowo cennym eksponatem jest również kolista zapona służąca do spinania płaszczy dworskich oraz szat koronacyjnych i liturgicznych. Zaponę zdobi kamea z chalcedonu z przedstawieniem orła. Zwiedzający ekspozycję będą mogli również zobaczyć m.in. dwie złote zawieszki pochodzące z końca XII w., które były używane jako ozdoba kobiecej głowy. Na wystawie znalazły się także złote pierścienie, sygnety z motywem półksiężyca i gwiazdy, taśma zdobnicza przeznaczona do okuwania cennych przedmiotów oraz część odnalezionych złotych monet. Po raz pierwszy skarb średzki pokazano we wrocławskim Muzeum Narodowym w 1997 r. Obecną wystawę można oglądać do 24 października. Później klejnoty na kilka miesięcy opuszczą Polskę i będą pokazywane na wystawach w Pradze i Ostrawie.