Kontrowersyjni papieże. Takie skandale wstrząsały Watykanem przez wieki
Choć papiestwo jest symbolem duchowego przewodnictwa, to jego historia nie zawsze była wolna od kontrowersji. Władza, wpływy polityczne i dążenie do bogactwa niejednokrotnie doprowadzały do skandali, wywołując krytykę zarówno wśród wiernych, jak i poza Kościołem. Które z pontyfikatów do dziś budzą emocje i stawiają pytania o moralność papieży?
Już pierwsze wieki chrześcijaństwa nie były wolne od krytyki papiestwa. Kiedy tron papieski jako Jan XII objął 18-letni Oktawian, stał się on znany nie tylko z tego, że został najmłodszym papieżem w dziejach. Jak piszą o nim historycy: "cechowały go zuchwalstwo, umiejętność wyplątywania się z trudnych sytuacji i niebagatelna odwaga". Były one widoczne w beztroskim stylu życia.
Kronikarze wspominają o tym, jak chętnie oddawał się uciechom, w tym nielegalnym grom i niecenzuralnym zachowaniom w murach Watykanu, płacąc za usługi np. kielichami kościelnymi, czy nawet nadaniami ziemskimi. Miał też podobno na utrzymaniu ponad 2 tysiące koni, które karmiono migdałami i figami w winie, a jego ulubiony wierzchowiec otrzymał tytuł szlachecki.
Papieża Jana XII oskarża się o korupcję, nepotyzm i zdradę stanu, co doprowadziło do jego obalenia. Oficjalnie zmarł "wskutek rozwiązłości swojej", lecz podaje się też, że "zginął śmiertelnie ugodzony w głowę przez diabła w czasie cudzołóstwa w domu kobiety zamężnej".
Wielka Schizma Zachodnia - kolejne kontrowersje
W kolejnych latach również nie brakowało kontrowersji. XIV wiek to czas, gdy w Rzymie panowała ogromna presja na wybór papieża Rzymianina, co przyspieszyło decyzję kardynałów o wyborze Urbana VI.
Arcybiskup Prignano znany był ze swojej wybuchowości, a jego niepopularność wśród duchowieństwa tylko się pogłębiała, od kiedy jako nowo wybrany namiestnik Chrystusa traktował kardynałów jak służących, oskarżał o spiski, a nawet był wobec nich agresywny.
Chciał gruntownie zreformować Kurię Rzymską, a jego pontyfikat zapoczątkował Wielką Schizmę Zachodnią (1378-1417). Był oskarżany o autorytaryzm i brak politycznego wyczucia, przez co w 1378 roku w Fundii trzynastu zebranych kardynałów obrało nowym papieżem Roberta z Genewy jako Klemensa VII.
Sykstus IV. Papieska przedsiębiorczość
Renesans, choć zachwyca pięknem kultury i architektury, również był czasem dużych skandali w Stolicy Piotrowej.
Sprzedaż odpustów na szeroką skalę, czerpanie zysków z wysoko opodatkowanego personelu założonego przez niego domu publicznego, obowiązkowe składanie mu darów przez każdego, kto doświadczył łask czy sprzedaż przywileju cielesnego pocieszania czasowo samotnych mężatek - tym szczególnym rodzajem przedsiębiorczości cechował się papież Sykstus IV.
Był też słynnym mecenasem sztuki, przyczynił się do powstania Kaplicy Sykstyńskiej, dbał o rozwój Biblioteki Watykańskiej. Co więcej, fundował w Rzymie liczne nowe kościoły i wspierał datkami zakony żebracze, jednak to, skąd brał na to środki, wciąż pozostaje przedmiotem pytań o moralność takiego postępowania.
Z rodu Borgiów
Kolejnym z papieży, który niechlubnie zapisał się w historii Kościoła jest Aleksander VI, wcześniej znany jako Rodrigo Borgia Lanzol. Objął on tron papieski w obliczu podejrzeń o kupowanie głosów podczas konklawe. Prowadził zręczną politykę naprzemiennych sojuszy, która miała pomóc zagwarantować Państwu Kościelnemu niezależność.
Z czego jeszcze słynął? Życie w przepychu, liczne kochanki i nieślubne dzieci, polityczne intrygi wzmacniające pozycję jego rodziny sprawiają, że o jego pontyfikacie mówi się jako o początkach włoskiej mafii.
Ponoć nie stronił od sięgania po truciznę w przypadku niewygodnych przeciwników, a pewien francuski pisarz nazwał go "najdoskonalszym wcieleniem szatana na ziemi".
Kontrowersje wokół II wojny światowej
Czy czasy nam bliższe przyniosły spokojniejsze pontyfikaty? Bynajmniej. Wiele dyskusji i rozważań do dziś wzbudza stanowisko - a właściwie milczenie - papieża Piusa XII wobec Holokaustu. Niektórzy historycy podkreślają, że działał po cichu, pomagając ofiarom prześladowań zakulisowo.
Przyczynił się podobno do uratowania 80 tys. węgierskich Żydów, jest też jednak często krytykowany za brak jednoznacznego potępienia działań nazistów. Z drugiej strony - archiwalne dokumenty wskazują na istnienie tajnej organizacji pod jego przewodnictwem, która zajmowała się dostarczaniem rodzinom żydowskim pieniędzy i nowych paszportów. Mimo to przylgnęło do niego powiązanie z ówczesną władzą III Rzeszy.
Lekcje na przyszłość
Historia tych pontyfikatów przypomina, że tak jak inne, tworzone przez ludzi instytucje, tak i ta zmaga się z różnorodnymi wyzwaniami. Współczesny Kościół stara się uczyć na błędach przeszłości, nieustannie dąży do wprowadzania reform, które mają zapewnić przejrzystość działań i pokazać odpowiedzialność wobec trudności.
Te doświadczenia pokazują, jak istotne jest to, by moralne przewodnictwo wiązało się z ciągłym doskonaleniem i troską o duchowość i moralność.
