13 października Polacy zdecydują, jaki układ sił znajdzie się w nowej kadencji Sejmu i Senatu. Jakie programy wyborcze mają największe komitety startujące w październikowych wyborach? Sakiewka z obietnicami pęka w szwach, więc warto dokładnie przyjrzeć się tym pomysłom z bliska i ocenić zasadność i realizm niektórych z nich. Oto zestawienie obietnic największych komitetów (kolejność losowa) w pięciu kwestiach: społeczeństwo i funkcjonowanie państwa (w tym także edukacja), służba zdrowia, ochrona środowiska, rolnicy, a także przedsiębiorcy i rozwój. SPOŁECZEŃSTWO I FUNKCJONOWANIE PAŃSTWA KW Sojusz Lewicy Demokratycznej (SLD, Razem, Wiosna - inaczej Lewica) - Bezpłatne miejsce w żłobku dla każdego dziecka (roczny koszt: 2 mld złotych) - Pełnopłatny i obowiązkowy urlop dla obojga rodziców w minimalnym wymiarze 12 tygodni - Legalizacja związków partnerskich - Równe płace za tę samą pracę bez względu na płeć - Wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy (zwolnienie lekarskie, zasiłek chorobowy) w wysokości 100 proc. wynagrodzenia (koszt 4,5 mld złotych) - Wzrost płacy minimalnej - w 2020 roku 2700 złotych brutto. W 2030 roku na poziomie 60 proc. średniego wynagrodzenia - Wyższe wynagrodzenia w sektorze publicznym: minimum 3500 zł brutto (koszt: 8,08 mld złotych) - Tanie mieszkania na raty - Centrum Wsparcia Samodzielności (dla osób z niepełnosprawnościami i osób starszych) w każdej gminie (koszt 2,5 mld zł) - Urlopy wytchnieniowe dla opiekunów osób z niepełnosprawnościami (koszt 300 mln zł) - Gwarantowana emerytura minimalna - 1600 złotych na rękę - Przywrócenie uprawnień do emerytur i rent dla funkcjonariuszy służb mundurowych KKW Koalicja Obywatelska (PO, .N, IPL, Zieloni) - Głosowanie przez internet - Legalizacja związków partnerskich - Zmiany w Kodeksie karnym (większe kary m.in. dla sprawców przemocy domowej i seksualnej) - Zrównanie płac kobiet i mężczyzn na analogicznych stanowiskach - Większa liczba miejsc w przedszkolach i żłobkach - Równe zasiłki dla opiekunów niepełnosprawnych dzieci i dorosłych - Darmowy internet dla osób od 11 do 24 roku życia - Plus 600 zł do płacy minimalnej - Płaca minimalna na poziomie połowy średniej krajowej - wzrost płacy powiązany ze wzrostem średniej - PIT i składki na ZUS i NFZ nie przekroczą 35 proc. - Mieszkanie dla Młodych do 35 rż. i dofinansowanie wkładu własnego (od 10 proc. dla singla do 30 proc. dla rodzin) - Podwyżki dla nauczycieli - Trzynasta emerytura co roku - Premia emerytalna (pakiet akcji w spółkach Skarbu Państwa) - 1000 zł na opiekę nad seniorem, gdy opiekun pracuje i dodatkowe urlopy dla opiekunów seniorów KW Prawo i Sprawiedliwość - Wyższa płaca minimalna - do poziomu 4 tys. brutto w 2023 roku - Dwie 13. emerytury w 2021 roku - Fundusz Inwestycji w Szkołę - 1200 zł minimalnej emerytury - Wzrost świadczeń dla niepełnosprawnych i ich opiekunów KW Polskie Stronnictwo Ludowe (PSL, Kukiz’15 - inaczej Koalicja Polska) - Emerytura bez podatku - Głosowanie przez internet - Pakiet antykorupcyjny - Mieszana ordynacja wyborcza (co najmniej połowa mandatów poselskich wyłaniana w JOW-ach) - 30-procentowa frekwencja wiążąca dla rozpisania referendum - "Własny kąt" -50 tys. zł dla młodych rodzin na wkład własny przy zakupie mieszkania - Dekoncentracja administracji - Możliwość odwołania posła przez wyborców - Praca dla Młodych (państwo pokrywa koszty zatrudnienia osób do 30 roku życia) - 500 zł dodatku na rehabilitację, 1000 zł dla rodziców dzieci niepełnosprawnych bez progu dochodowego SŁUŻBA ZDROWIA KW Sojusz Lewicy Demokratycznej - Leki za darmo dla dzieci, emerytów, rencistów, kobiet w ciąży i pacjentów po przeszczepach. Dla pozostałych osób leki za 5 zł (koszt: 6 mld złotych) - Kolejka do lekarza specjalisty maksymalnie 30 dni - Zwiększenie finansowania w opiece zdrowotnej do 6,8 proc. PKB do 2022 roku i do 7,2 proc. PKB do 2024 roku (koszt 6 mld złotych) - Podwyżki dla pracowników zawodów medycznych - Zwiększenie liczby lekarzy o ponad 50 tysięcy w ciągu sześciu lat - Pełna refundacja in vitro - Likwidacja klauzuli sumienia - Prawo do przerwania ciąży do 12. tygodnia, a po 12. tygodniu ciąży - w przypadku zagrożenia życia lub zdrowia kobiety albo ciężkich wad płodu - Refundacja nowoczesnej antykoncepcji, w tym tabletek "dzień po" KKW Koalicja Obywatelska - 6 proc. PKB na służbę zdrowia - Maksymalnie 21 dni oczekiwania do specjalisty - Darmowe in vitro - Maksymalnie 60 minut oczekiwania na SOR-ze - Całkowite przywrócenie dyżurów nocnych i świątecznych POZ - Walka z mafią lekową - Zapasy leków zagrożonych niedostępnością - Bezpłatne badania przekrojowe dla osób po 50 roku życia (co 5 lat) - Antykoncepcja awaryjna bez recepty KW Prawo i Sprawiedliwość - Fundusz modernizacji szpitali (koszt: 2 mld zł) - 6 proc. PKB do 2024 roku na służbę zdrowia - Stypendium dla studentów zawodów medycznych - Skrócenie kolejek do lekarza poprzez informatyzację systemu - Wzmocnienie ambulatoryjnej opieki specjalistycznej KW Polskie Stronnictwo Ludowe - Darmowe leki i szczepienia (darmowe szczepienia dla dzieci, ryczałtowa opłata za leki dla dzieci) - 6,8 proc. PKB na służbę zdrowia (przesunięcie ze składki rentowej) - Lepsza dostępność do leków (Pakt na rzecz zdrowia) - Wzrost wynagrodzeń dla pracowników służby zdrowia OCHRONA ŚRODOWISKA KW Sojusz Lewicy Demokratycznej - Redukcja paliw kopalnych w energetyce - Dofinansowanie wymiany 2 milionów domowych pieców węglowych na nowoczesne instalacje grzewcze w ciągu 15 lat - Pakiet dla Lasów (co najmniej 10 proc. lasów wolnych od ingerencji człowieka, powołanie Agencji Ochrony Przyrody, 20 proc. przychodów z gospodarki leśnej na Fundusz Dzikiej Przyrody) - Utworzenie urzędu Rzecznika Praw Zwierząt - Do 2023 roku likwidacja ferm futrzarskich, zakaz wykorzystywania zwierząt w cyrkach i chowu klatkowego KKW Koalicja Obywatelska - Wsparcie z UE na wytwarzanie czystej energii dla programów walki z smogiem - Darmowa wymiana pieców - Koniec z węglem w energetyce do 2040 roku - Zadrzewianie terenów miejskich - Eliminacja plastikowych jednorazówek - Zakaz sprowadzania śmieci do Polski - Transformacja przemysłowa Śląska - Obniżenie rachunków za ogrzewanie - Zakaz hodowli zwierząt na futra KW Prawo i Sprawiedliwość - Większe kary za nielegalne wysypiska - Kontynuacja działań antysmogowych - Zadrzewianie obszarów miejskich KW Polskie Stronnictwo Ludowe - Systematyczne odchodzenie od węgla - Dofinansowania do zakupu pieców ekologicznych - Budowa zbiorników retencyjnych i elektrowni wodnych ROLNICY KW Sojusz Lewicy Demokratycznej - Powszechny system ubezpieczeń dla rolników: dodatkowe składki na ubezpieczenia (np. na wypadek suszy, powodzi) opłacane przez państwo - Uproszczony system rejestracji i prowadzenia organizacji pozarządowych działających na obszarach wiejskich - Ulgi podatkowe i dopłaty do inwestycji, które zachęcą rolników do umieszczania paneli słonecznych i farm wiatrowych KKW Koalicja Obywatelska - Fundusz klęskowy - 32 mld euro unijnych dotacji dla rolników - Likwidacja przepisów ograniczających obrót gruntami rolnymi KW Prawo i Sprawiedliwość - Wyższe dopłaty z UE do hektara - Rozszerzenie możliwości korzystania z programów rozwoju wsi - Wsparcie dla rolnictwa ekologicznego - Wyrównywanie szans dla obszarów wiejskich KW Polskie Stronnictwo Ludowe - Dopłaty do hektara na poziomie 1200 zł - Zerowy VAT na tradycyjną żywność produkowaną przez rolników - Odblokowanie handlu ze Wschodem - Solidarnościowy Fundusz Stabilizacji Dochodów Rolniczych - 3 mld zł Funduszu klęskowego - Emerytura rolnicza bez obowiązku przekazania gospodarstwa PRZEDSIĘBIORCY I ROZWÓJ KW Sojusz Lewicy Demokratycznej - Zniesienie ryczałtowego ZUS-u: przedsiębiorcy będą mogli wybrać rozliczanie proporcjonalne do przychodu - tak jak w małym ZUS-ie - lub według starych zasad (koszt: do 4 mld złotych) - Firmy rozliczane przez internet - Wstępna kontrola urzędu skarbowego przeprowadzana online - Program Kopernik: program wsparcia innowacji. Państwo będzie przejmować połowę ryzyka w inwestycjach innowacyjnych na skalę 3,5 miliarda złotych rocznie - Przeznaczenie ponad 2 proc. PKB na badania i rozwój KKW Koalicja Obywatelska - Młodzi przedsiębiorcy (do 25 rż.) zwolnieni z ZUS i NFZ - Dotacje na start w biznesie bez konieczności rejestrowania się jako bezrobotny - Niższy ZUS dla małych przedsiębiorstw - Stypendium na przekwalifikowanie się pracownika po 30 roku życia - Niższy ZUS dla samozatrudnionych - Szybszy zwrot VAT - Uproszczenie rozliczeń podatkowych - Likwidacja zakazu handlu w niedzielę - Prawo "2 za 1" (nowy obowiązek biurokratyczny dla firmy możliwy przy usunięciu dwóch innych) KW Prawo i Sprawiedliwość - Fundusz 100 obwodnic - ZUS liczony od dochodów firm - Skokowe podniesienie ryczałtu dla małych i średnich firm do 1 mln euro, a w przyszłości do 2 mln euro KW Polskie Stronnictwo Ludowe - Czasowo dobrowolny ZUS dla przedsiębiorców - Ograniczenie kontroli - Stopa inwestycji na poziomie 25 proc. - 50 tys. bezzwrotnej dotacji na start dla przedsiębiorców - Chorobowe opłacane przez ZUS (dłuższe niż 14 dni dla mikro, małych i średnich firm) Emocjonujące starcie Od wielu miesięcy komentatorzy podkreślają, że tegoroczne wybory parlamentarne będą przełomowe. Czy PiS utrzyma samodzielną większość, czy będzie musiało szukać koalicjanta? Czy opozycja wyjdzie z opresji i zmotywuje do głosowania niezdecydowany elektorat? W wielu okręgach szykują się emocjonujące pojedynki i zacięta walka o jak najlepszy wynik. Zdaniem politologa prof. dr hab. Rafała Chwedoruka, trudno jednak spodziewać się zaskoczeń. - To, co kluczowe w polskiej polityce, rozegrało się tuż po wyborach do PE - na skutek wyników i rozwiązania Koalicji Europejskiej. To sprawiało wrażenie meczu oddanego walkowerem przez opozycję - mówi w rozmowie z Interią. Realizm kontra kiełbasa wyborcza Ekspert wskazuje także, jakie elementy strategii ugrupowań korzystnie wpływają na ich odbiór, a jakie są jedynie próbą pomachania wyborcom przed nosem kiełbasą wyborczą. - W przypadku PiS najważniejsze obietnice zostały zrealizowane. Obietnice te dotyczyły interesów wielkich grup społecznych (np. 500 plus), więc odwołanie się teraz do kwestii podniesienia płacy minimalnej, ma duże znaczenie dla już zdobytego przez PiS elektoratu - mówi prof. Chwedoruk. Mimo szeroko krytykowanego przez ekonomistów pomysłu PiS w zakresie dynamiki wzrostu płacy minimalnej, prof. Chwedoruk zaznacza, że przekaz ten trafi do wyborców nastawionych na konsumpcjonizm i krótkofalowo przyniesie partii rządzącej zysk w postaci dodatkowych głosów. - W programie KO pozytywną uwagę zwraca poświęcenie obszernego miejsca polityce senioralnej. To jest odniesienie się do jednego z najważniejszych problemów społecznych - analizuje. Pozytywnego odbioru nie zyskały jednak chwytliwe hasła minionego tygodnia, w których Platforma obiecywała m.in. darmowy internet dla młodych. - Lewica zyskuje schowaniem problematyki kulturowej na dalszy plan. Dyskretnie też recenzuje inne ugrupowania i temu zawdzięcza zyski kosztem PO - wskazuje prof. Chwedoruk. Jak jednak zaznacza, kampania Lewicy zaczęła się od mocnego wybicia kwestii światopoglądowych i ten ruch był błędem. - Mówienie o kwestii adopcji dzieci przez pary homoseksualne, to bardzo ryzykowne działanie, nawet dla tego ugrupowania, ponieważ wielu wyborców Lewicy zachowuje w tej materii daleko idącą wstrzemięźliwość. Z takim postulatem na pewno trudno się będzie przebić - dodaje. - W przypadku PSL (PSL plus Kukiz'15 - przyp. red.) trochę się pogubiłem. PSL zawsze odwoływało się do silnie zakorzenionej polskiej historii i tradycji ideowej. Tuż po wyborach do PE zaczęło używać bardzo mocnej konserwatywno-prawicowej frazeologii i próbowało stać się Zjednoczeniem Chrześcijańsko-Narodowym, a teraz obserwujemy zaskakujący libertariański zwrot (czasowo dobrowolny ZUS, zmiana ordynacji wyborczej) - wskazuje prof. Chwedoruk. Jak jednak dodaje, "kampania wyborcza jest czasem pewnego rodzaju beztroski w kształtowaniu programów". - Jeśli chodzi o obietnice, jesteśmy jako obywatele, na nie znieczuleni. Interesują nas jedynie projekty złożone i zrealizowane - mówi. Będą zaskoczenia? Przed nami miesiąc zaciętej walki politycznej. Ugrupowania zaskoczą nowymi pomysłami? Pojawią się kolejne transfery socjalne? Jak przekonuje prof. Chwedoruk, "PiS dałoby dużo, żeby w tej kampanii już nic się nie zmieniało". - Siłą rzeczy, KO jest tym podmiotem, który będzie musiał coś zmienić w kampanii. PSL także, ale ma mniejsze możliwości. I nie chodzi tu o rywalizację z PiS, bo na to jest zdecydowanie za późno, ale największe polityczne skutki będą miały przepływy elektoratu między Koalicją a Lewicą - precyzuje. - Myślę, że ta zaskakująca i gwałtowna nominacja Małgorzaty Kidawy-Błońskiej do roli ewentualnej premier, jest pierwszą próbą zatrzymania przez Platformę tego, co się dzieje. W ten sposób PO przeciwdziała dezorientacji wśród wyborców wahających się między lewicą a liberalizmem. Na tym styku powinniśmy oczekiwać najbardziej zaciętej rywalizacji i być może nowych elementów, które mogłyby w ostatniej chwili przechylić szalę zwycięstwa - podsumowuje.