Yoshinori Ohsumi przyszedł na świat w 1945 roku w Fukuoce w Japonii. Wykształcenie zdobywał na Uniwersytecie w Tokio, gdzie w 1974 roku uzyskał doktorat. Po 1974 roku wyjechał na krótko do Stanów Zjednoczonych, gdzie pracował na Uniwersytecie Rockefellera. Aktualnie związany jest z Tokyo Institute of Technology, gdzie jest profesorem. Pomimo tego, że w 2014 roku oficjalnie przeszedł na emeryturę, nadal jest bardzo aktywny, prowadzi wykłady i kontynuuje swoje badania. - Kiedy się dowiedziałem, że dostałem nagrodę, byłem zaskoczony - powiedział Ohsumi w rozmowie z przedstawicielem Komitetu Noblowskiego. - Byłem w laboratorium - dodał. - Zacząłem pracę prawie 27 lat temu. Nadal mamy bardzo wiele pytań. Właściwie teraz jest ich więcej, niż wtedy, kiedy zaczynałem - przyznał naukowiec. "Głodujące drożdże" Komórki naszego organizmu regularnie ulegają uszkodzeniom. Uszkodzone komórki mogą zostać wyeliminowane poprzez proces nazywany PCD - czyli programowaną śmierć komórkową. Proces ten dzieli się na trzy typy: apoptozę, nekrozę - inaczej zwaną martwicą, a także autofagię. Autofagia jest najbardziej imponującym typem procesu, ponieważ w jej wyniku usuwane są zbędne "części" komórki i dzięki temu nie zachodzi potrzeba całkowitego jej "uśmiercania". Chociaż zjawisko autofagii* zostało rozpoznane już w 1960 roku, sam mechanizm i jego znaczenie fizjologiczne pozostawało bardzo słabo rozumiane przez dziesięciolecia. Doktor Yoshinori Ohsumi zaczął pracę nad tym problemem w 1990 roku. - Doktor Ohsumi miał odwagę zmierzyć się z problemem, który dla wielu naukowców nawet nie istniał - wyjaśnia Juleen Zierath, biolog z Instytutu Karolinska. Wiadomo było, że coś takiego, jak proces autofagii istnieje, jednak badacze nie rozumieli, jakie mechanizmy nim kierują. Ohsumi pracował z... drożdżami, a było to możliwe, ponieważ są one jednokomórkowymi grzybami. Jak wyjaśnia Zierath, do tej pory naukowcy myśleli, że lizosom** jest niepotrzebnym odpadem. Wiedzieli, że znajduje się on w komórce, ale na tym ta wiedza się kończyła - dodaje biolog z Instytutu Karolinska. Ohsumi udowodnił, że lizosom to swego rodzaju "zakład recyklingu". Jak to odkrył? Profesor w pierwszej kolejności poddał drożdże "głodówce", która wywołała proces autofagii. Obserwował ten proces przez mikroskop. Dzięki tym obserwacjom był w stanie zidentyfikować 15 genów, które odpowiadają za autofagię i sklonował produkty tych genów, aby je zbadać. Co to dla nas oznacza? Odkrycie biologa ma ogromne znaczenie dla badań nad ludzką fizjologią i chorobami. Obserwacje i badania doktora Ohsumiego mogą przyczynić się do lepszego rozumienia chorób takich jak rak piersi i rak jajnika. A co za tym idzie, do skuteczniejszego ich leczenia i wykrywania. Jeśli w organizmie dochodzi do nadmiernych procesów autofagii, może oznaczać to nowotwór. Alarmująca jest także zbyt mała ilość tych procesów. Badania naukowca są także ważne dla rozumienia autosomalnych recesywnych chorób człowieka, w których występuje zaburzenie autofagii. Chodzi tu między innymi o wrodzone wady mózgu, opóźnienie rozwoju, niepełnosprawność intelektualną, padaczki, zaburzenia czynności ruchowych i chorób neurodegeneracyjnych, czyli tych dotykających układ nerwowy. Rozumienie mechanizmu autofagii jest ważne także w kontekście chorób mocno związanych ze starzeniem się organizmu, takich jak Alzheimer czy Parkinson. W opinii Komitetu Noblowskiego odkrycie utorowało jednak przede wszystkim drogę do zrozumienia "wielu procesów fizjologicznych, takich jak przystosowanie do głodówki czy reakcja na infekcje". W dalszej przyszłości naukowcy mają nadzieję na to, że zaawansowane badania nad autofagią, pomogą w opracowaniu metody, w wyniku której komórki nowotworowe będą niszczyć same siebie. Słowniczek: *Autofagia - wywodzi się greckiego słowa oznaczającego "samo-zjadanie". Jest to proces kataboliczny, który opiera się na trawieniu przez komórkę obumarłych lub uszkodzonych elementów jej struktury. Proces ten zachodzi zarówno w komórkach, które są zdrowe, jak i w tych, które są patologiczne. Autofagia odgrywa ogromną rolę w utrzymaniu homeostazy komórkowej. Bez autofagii nasze komórki nie są zdolne do przetrwania. Proces ten znacznie nasila się, kiedy komórce zaczyna brakować substancji odżywczych. **Lizosom - to organellum, czyli inaczej oddzielona od cytozolu (płynnego składnika cytoplazmy) błoną komórkową struktura, która występuje w cytoplazmie komórki. Każde organellum jest wyspecjalizowane do pełnienia określonej funkcji. Lizosom występuje w komórkach eukariotycznych (takich, które posiadają jądro komórkowe z chromosomami) i przybiera formę małych pęcherzyków, które są otoczone błoną lipidowo-białkową. To właśnie w lizosomach odbywa się trawienie wewnątrzkomórkowe i dzięki nim możliwe jest przeprowadzenie autofagii.