Wielkie farmy wiatrowe, w tym inwestycje na morzu, to potężne przemysłowe systemy pozyskiwania energii. Coraz popularniejsze stają się duże projekty wykorzystujące energię słoneczną. A co z "zieloną energią" w życiu "przeciętnego Kowalskiego"? Odnawialne źródła energii (OZE) Wykorzystaniu paliw kopalnych — węgla i ropy, które od XVIII wieku napędzały rozwój przemysłowy — nie towarzyszyła refleksja nad wyczerpywalnością zasobów oraz ich degradacyjnym oddziaływaniem względem zdrowia i środowiska, aż do momentu pojawienia się chorób cywilizacyjnych, zmian klimatycznych, problemów związanych ze skażeniem gleby, powietrza i wody. Patrząc jednak w zamierzchłą historię, widzimy naszych praprzodków sięgających po te właśnie najprostsze metody pozyskiwania energii dla ulżenia w codziennej pracy. Łodzie żaglowe — to chyba najstarsze sposoby wykorzystywania energii z wiatru. A wiatraki, które już w XVIII w p.n.e. pracowały w Babilonie, lub też znane od Bizancjum młyny wodne? Starożytni doceniali też potęgę słońca — rozpalali ogień za pomocą soczewek, a ciepłymi promieniami ogrzewali domostwa. Do wody, wiatru i słońca, trzech najpopularniejszych źródeł odnawialnych należy dodać również biomasę i geotermię. Myśląc o energii geotermalnej, nasuwają nam się głównie przyjemne skojarzenia z kąpieliskami termalnymi, wykorzystującymi ciepło z wnętrza ziemi. Na południu kraju geotermia bywa wykorzystywana w systemach ciepłowniczych. Biomasa to w uproszczeniu produkty i odpady pochodzenia roślinnego oraz zwierzęcego. Dla celów energetycznych wykorzystuje się najczęściej drewno, słomę, odchody zwierząt, odpady organiczne, oleje roślinne i tłuszcze zwierzęce. W Polsce produkuje się pod kątem biomasy szybko rosnące rośliny, takie jak topinambur (słonecznik bulwiasty), wierzba, czy trawy wieloletnie (miskanty, proso rózgowate). Energię cieplną i dalej — energię elektryczną — pozyskujemy poprzez spalanie biomasy lub produktów jej rozkładu. Na przykład pellet — granulat, powstały z biomasy, stanowi istotny surowiec do pozyskiwania ciepła. OZE a nasza codzienność Sięganie na powrót do odnawialnych źródeł energii jest niezwykle ważne w kontekście walki ze smogiem. W grę wchodzi czyste powietrze, a co za tym idzie — zdrowsze i bezpieczniejsze życie. Na drugiej szali mamy zresztą szczuplejące zasoby paliw kopalnych. Niektórzy naukowcy wskazują słońce jako głównego dostawcę energii przyszłości. Szacuje się, że w ciągu godziny słońce dostarcza naszej planecie więcej energii, niż wynosi roczne zapotrzebowanie ludzkości. Już w pierwszej połowie XIX wieku Alexandre Edmond Becquerel, jeszcze jako nastolatek, pracował nad fotowoltaiką. Dzisiaj kalkulatory z baterią słoneczną, fotoradary, czy sygnalizacja świetlna wykorzystująca energię ze słońca to normalność. Dane Urzędu Regulacji Energetyki pokazują, jak silne tendencje rozwojowe ma pozyskiwanie energii elektrycznej z instalacji wykorzystujących promienie słoneczne: w 2010 r. odnotowano wytworzenie energii o mocy 1,672 MWh, natomiast w 2020 roku, to już wartość rzędu ok. 66 600 MWh. Czyste powietrze Zainteresowanie produkcją energii we własnym zakresie ciągle wzrasta. Być może towarzyszy temu większa świadomość ekologiczna, myśl o czystym środowisku, o lepszym jakościowo powietrzu. Z całą pewnością duże znaczenie ma aspekt ekonomiczny i coraz większa dostępność technologii. Nie bez znaczenia są działania prośrodowiskowe, jak chociażby rozbudowana kampania informacyjna Wojewody Mazowieckiego "Czyste mazowieckie - 2021". Dbałość o zdrowie swoje i najbliższych oraz o własny portfel skłania nas do zainteresowania się ekologicznymi inwestycjami i systemami ich dofinansowań. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej sukcesywnie wdraża adekwatne programy, dzięki którym takie działania stają się osiągalne dla przeciętnego obywatela. Popularnym programem jest "Czyste Powietrze", który zakłada przede wszystkim wsparcie wymiany źródeł ciepła (starych pieców, tak zwanych "kopciuchów" na nowoczesne, wysoko wydajne piece gazowe lub na pellet) oraz termomodernizację budynków, jako środków, które przełożą się na poprawę jakości powietrza, którym oddychamy. "Czyste Powietrze" to również wsparcie realizacji instalacji fotowoltaicznych i pomp ciepła. Budżet programu to założone wydatkowanie 103 mld złotych do 2029 roku na szeroko zakrojoną walkę ze smogiem. Warto zainteresować się również trwającym programem NFOŚiGW"Mój prąd", zakładającym dofinansowanie domowych mikroinstalacji fotowoltaicznych. To już druga edycja tego programu cieszącego się niezmiernym zainteresowaniem. Obecnie trwają prace nad zwiększeniem budżetu. W pierwszej edycji programu w samym tylko województwie mazowieckim przyznano ponad 4,5 tys. dotacji. Jak poinformował Wiceminister Klimatu i Środowiska Ireneusz Zyska, trwają również prace resortu oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w zakresie stworzenia programu umożliwiającego dofinansowanie wymiany źródeł ciepła dla właścicieli lokali mieszkalnych w budynkach wielorodzinnych. Wdrożenie systemu planowane jest końcem 2021 roku. Wkrótce ma pojawić się także program "Moje ciepło", który zakłada wsparcie finansowe do inwestycji w pompy ciepła dla inwestorów w trakcie budowy domów jednorodzinnych. Niezmiernie ważną wydaje się koncepcja rozwoju energetyki rozproszonej, skierowanej do najmniejszych jednostek samorządowych - do gmin. Powszechne wykorzystanie OZE, bliskość i dostępność źródeł energii - w pewnym stopniu może zaspokoić lokalne zapotrzebowanie energetyczne, a takie rozproszenie jest istotne choćby ze względu na sytuację międzynarodowej gospodarki energetycznej. Dzisiaj dysponujemy technologiami pozyskiwania energii, które są znacznie mniej obciążające dla środowiska i coraz tańsze w wytworzeniu niż te z paliw kopalnych. Warto o tym pamiętać w codziennym życiu, dokonując ekologicznych wyborów. Małymi krokami w stronę dużych zmian na lepsze. Niniejszy materiał został przygotowany i opublikowany w ramach edukacyjnego programu ekologicznego Wojewody Mazowieckiego: "Czyste mazowieckie 2021". Publikacja dofinansowana przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie www.wfosigw.pl